• روش گرد آوری اطلاعات :

 

روش گرد آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای می باشد.

 

• متغیرها و واژه های کلیدی:

 

مشِی مسلحانه ، ایدئولوژی و مکتب راهبردی این گروه ها ، چریک ، رادیکالیسم ، انقلاب

 

• نقد و بررسی منابع:

 

به طور کلی ماخذ و منابع مورد استفاده در این پایان نامه را می توان به سه دسته تقسیم کرد.
دسته اول، ماخذ و منابع درون گروهی :شامل تالیفات دسته جمعی و فردی رهبران این سازمانهاست که فهرست آن به شرح ذیل می باشد . مهمترین حسن و فایده این منابع این است که با مطالعه این آثار می توان دست یافت که ایدئولوژی غالب این سازمانها چه بوده و رهبران آنها چه تصوری از جامعه و هیات حاکمه داشتند.و در واقع این مسئله کاملا مشهود است که نوعی مارکسیم زدگی و آمریکا لاتین گرایی در عقاید رهبران و اعضاء این گروه ها کاملا قابل لمس است و دیگر مزایای مطالعه این آثار آن است که این سازمانها به نوعی استقلال از سایر احزاب قدرتمند معتقد بودند (نوعی تیتویسم )
الف )چریک های فدایی
الف -۱)ازبین منابع مهم در دسته اول می توان به آثار جزنی از اعضاء فدائیان همچون مشی سیاسی و کار توده ای ، وحدت و نقش استراتژ یک چریک های فدایی خلق ، چگونه مبارزه مسلحانه توده ای می شود ، نبرد با دیکتاتوری، تاریخ سی ساله ایران و چند نوشته دیگر او اشاره کرد. نوشته های او که اغلب در زندان نوشته شده اند دارای سرمشق های برای مبارزه و تحلیل اوضاع اجتماعی و فرهنگی ایران بر پایه اوضاع اقتصادی و به مثابه متغیری از این شرایط مورد بررسی قرار گرفته اند. نمی توان تاثیر آشکار نوشته ها ی او در اندیشه های درونی افراد سازمان فدائیان خلق انکار کرد.

الف-۲)نویسنده دیگر فدائیان خلق مسعود احمد زاده است . کتاب بسیار مهم او – مبارزه مسلحانه : هم استراتژی هم تاکتیک – به نوعی جایگاه کتاب سرخ را برای مارکسیستهای ایانی ایفاء می کرد. او در این کتاب ضمن بررسی تاریخ ایران و بررسی دقیق شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران اصلاحات اراضی را نیز مورد کنکاش قرار داده و سعی در اثبات این مسئله دارد که اصلاحات ارضی گامی در راستای تخریب اقتصاد ایران و وابسته کردن هر چه بیشتر دهقانان به جوامع شهری و بسط نظام سرمایه داری در روستاها بوده است و در نهایت نیز ضمن بررسی جنایات دستگاه حاکمه به اثبات رسانده که مبارزه مسلحانه تنها راه رهایی از ستم و ظلم دستگاه حاکمه است.
الف – ۳)حمیداشرف نیز از نویسندگانی است که کتابها و مقالات او برای افراد سازمان فدائی بسیار مهم و تاثیرگذار بوده است . کتابهای جمع بندی یک ساله و در ادامه آن کتاب جمع بندی سه ساله او از کتابهای خوب و جامعی است که تصویر روشنی از ایران عصر پهلوی به دست می دهد . هر چند دیدگاه جانبدارانه او به طبع ایرادهایی را در کار وارد کرده است ولی با اندکی دقت در محتوی مطالب می توان به اطلاعات گرانبهایی دست پیدا کرد.کتابهای مصطفی شعائیان همچون نبرد سازش به گونه ای نقد بر عملکرد سازمان محسوب می شوند و برای فهم روابط درونی سازمان و علل انشقاق و جدایی برخی از افراد سازمان منابع خوبی به نظر می رسد.نویسنده ذیگر امیر پرویز پویان است که دارای کتاب ضرورت مبارزه مسلحانه و رد تئوری بقاء می باشد و در این اثر تز دو مطلق را مطرح می کند و بی تحرکی و انفعال گروه هایی را که صرفا به مبارزه سیاسی اعتقاد داشتند مورد حمله قرار می دهد. از نظر پویان مبارزه مسلحانه شکننده جو خفقان جامعه می باشد.
ب)مجاهدین خلق
ب – ۱)نخستین و مهمترین کتابی که از سازمان مجاهدین خلق منتشر شده کتاب شناخت یا متدولوژی بود که حسین روحانی و جمعی از مجاهدین به سرپرستی محمد حنیف نژاد در تدوین آن نقش داشته اند و طرح روی جلد آن ، یک دست با یک چشم که بوسیله این دست محافظت می شود و تداعی این مسئله است که شناخت مهمترین ارکان مبارزه و عمل می باشد. و همانطور که در متن می خوانیم : شناسایی صحیح منشاء عمل صحیح است . در واقع بحث شناخت در مباحث فلسفی ، نخستین بحث اساسی است که دایره معرفتی را معین می کند این کتاب بر اساس مبانی مارکسیستی – اسلامی تدوین شده بود .به لحاظ معرفتی دقیقا مبانی مارکسیستی ( از جمله اصل دیالکتیک ، پراکسیس ، طرح مباحث میان عین و ذهن …) را پذیرفته بود از دیگر آثار مجاهدین خلق می توان به آثار زیر اشاره کرد.
ب -۲)را ه انبیاء راه بشر اثر محمد حنیف نژاد بر اساس تئوریهای مهندس مهدی بازرگان در کتاب راه طی شده نوشته شده است .
ب -۳)تکامل اثر علی میهن دوست این کار را می توان خلاصه کتاب حیات ، طبیعت منشاء تکامل از اپارین تئوریسین مارکسیست دانست .
ب-۴)اقتصاد به زبان ساده اثر محمود عسگری زاده که به روشنی نوعی اقتصاد مارکسیستی در آن نهفته است .
ب-۵)امام حسین یا نهضت حسینی تحت سر پرستی احمد رضایی بحث اصلی کتاب ارائه الگوی نظام بی طبقه توحیدی براساس جامعه اسلامی صدر اسلام می باشد.
تمامی منابع دسته اول که به وسیله افراد سازمانهای چریکی به رشته تحریر در آمده اند از دو ایراد و اشکال عمده برخوردارند مشکل اول نگاه به شدت مارکسیستی و یک جانبه به تمامی مسائل – اعم از سیاسی و غیر سیاسی – است . آنها با درک و فهم بعضا اشتباه از آموزه های مارکسیستی سعی دارند تمامی رخداد های داخلی را بر پایه نگاه مارکسیستی خود ارزیابی کرده و ملاک دیگری را در بررسی های خود دخیل نمی سازندکه همین عامل باعث اشتباهات فاحشی در نوع برداشت آنها از اقدامات شاه و کنش مردم ایران در آن مقطع زمانی گردیده بود.مشکل دیگر این نوشته ها نگاه جانبدارانه و هوادارانه این افراد نسبت به اقدامات سازمان می باشد. آنها به عنوان عضوی از افراد این سازمان نمی توانستند و یا نخواستند دیدی واقع گرایانه و جامع نسبت به تمامی حوادث داشته باشند و بالاتر از آن هیچ گونه نقد و اعتراضی را از دیگر افراد – حتی خود افراد سازمانها – سلب کردند.
منابع دسته دوم :در باب منابع دسته دوم نیز می توان به کتابهای زیر اشاره نمود که عمده استفاده از این منابع مربوط به فصل دوم و پنچم این پایان نامه می باشد که در واقع با این منابع به مسائلی چون دلایل شکل گیری این گروه ها و شرایط بروز انقلاب مورد بررسی قرار گرفته است .

 

• تاریخ بیست و پنچ ساله ایران نوشته سرهنگ غلامرضا نجاتی نام برد . او درکتاب خویش به گروه های چریکی فعال و عمده ایران پرداخته و بیشتر به روایت شکل گیری و فعالیت در سازمان چریکی ، فدائی و مجاهدین خلق پرداخته است . هرچند به طور کوتاه مباحثی را در خصوص خاستگاه اجتماعی اعضاء و بنیانگذاران این سازمانها و شرایط سیاسی و اجتماعی ایران و تاثیر گرایش مبارزات سیاسی به سوی مبارزات مسلحانه را مطرح می کند.

 

• یرواند آبراهامیان در دو اثر خود با عنوان ایران بین دو انقلاب و اسلام رادیکال ،مجاهدین خلق بطور گسترده تری به سازمانها و گروه های چریکی و چگونگی و چرایی بوجود آمدن آنها می پردازد نوشته های او هر چند در مجموع حاوی مضامین و تحلیلهای جامعه شناختی است ولی وجود نگاه مارکسیستی او منانع قضاوت منصفانه می شود.

 

• تاریخ سیاسی معاصر ایران اثر سید جلال مدنی : این کتاب با نگاه کاملا ایدئولوژیک و حوادث و وقایع اوایل انقلاب نگاشته شده وشرایط بروز حرکات رادیکال را در جامعه ایران مورد بحث قرار می دهد.

 

• اقتصاد سیاسی ایران اثر محمد علی همایون کاتوزیان

 

دسته سوم :
خاطرات و دفاعیات اعضاء سازمانهای چریکی که بعد از گذشت چندین سال منتشر شده است به مانند
۱-خاطرات لطف ا.. میثمی که با بررسی آنها می توان به مناسبات درون گروهی این سازمانها دست یافت .
۲-کتاب شورشیان آرمان خواه نوشته مازیار بهروز که به بررسی جریانات چپ در ایران می پردازد و علل شکست مبارزه مسلحانه را بسط می دهد.
البته به نظر می رسد نگاشته ها و آثار مربوط به هواداران و نظریه پردازان مشی چریکی و نیز چند اثر معدود در نقد و بررسی مشی چریکی که در متن و بطن جنبش چریکی در ایران نگاشته شده است مهمترین آثاری هستند که علاوه بر روایت و تاریخچه فعالیت گروه های چریکی به تحلیل شرایط شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشور و زمینه های که سبب شکل گیری این سازمانها شده اند پرداخته اند هر چند این آثار فاقد خصایص آکادمیک مستقل هستند و بیشتر در جهت تبین و توجیه ایدئولوژی و رفتار خود افراد نوشته شده است.
فصل دوم
مبانی جنگ مسلحانه
۲-۱- جنگ چریکی یا قیام مسلحانه^[۱]
جنگ چریکی در فارسی برابر با جنگ گوریلایی است گوریلا لغت اسپانیایی است به معنای جنگ پراکنده به دست واحد های خود فرمان ، در قرن بیستم این گونه جنگ ها نه تنها به عنوان روش یاری دهنده در جنگ بلکه به عنوان راهی مستقیم برای پیروزی انقلاب شناخته شده است . جنگ چریکی به نبردی گفته می شود که نیروی جنگی آن از افرادی که تابع مقامات رسمی نظامی نیستند تشکیل شده است و شیوه آن جنگ نامنظم ، نظیر دام گستری ، خرابکاری و جنگ گریز در خطوط دشمن است تئوری جنگ چریکی را سرداران بزرگ آن مانند مائوتسه تونگ و ژنرال ویتنامی ، وونگوین جیاپ ، و چه گوارا پرورده اند و همگی آن را بخشی از دکترین جنگ خلق دانسته اند . این دکترین شاخه ای است از اندیشه های لنینی درباره انقلاب های مستمعره و مبارزه ای ضد امپریالیسم مهمترین جنگهای چریکی قرن بیستم آنهایی است که به نام جنگ آزادیبخش ملی انجام شده است ، یعنی در فضای مبارزه ی ضد امپریالیستی .به گفته ی مائو چریکها در شرایط سازگار ، که عامه ی مردم با آنها همدل و همدرد باشند می توانند عمل کنند ( همچون ماهی در آب ) این شرایط سازگار همانا درگیری جنگهای آزادگری ملی^[۲] به صورتی است که اکثر مردم ، مستقیم یا غیر مستقیم ، در آن در گیر باشند مائو نتیجه می گیرد که (( در چنین جنگهای خلق به دست گرفتن قدرت با نیروهای مسلح و حل قضیه با جنگ وظیفه اصلی و عالیترین شکل انقلاب است .)) ژنرال جیاب جنبه های نظامی این دکترین را گسترش داد و از تجربه های انقلاب چین فراتر بود.جیاپ نه تنها فرمول تبدیل جنگ چریکی به جنگ منظم را فراهم کرد ، بلکه عنصر روانی نیز برای کوتاه کردن جنگ دراز مدت مائو بدان افزود و آن زدن ضربه ای سخت به حریف ( مانند حمله دین فو در ویتنام شمالی و حمله تت در ویتنام جنوبی ) برای سست کردن اراده ی او و کسندن او به رها کردن مبارزه است .(آشوری ، ۱۱۷،۱۳۷۸)
هواداران دیگر جنگ انقلابی از فرضیه وجود (شرایط عینی ) و ( حالت انقلابی) برای آغاز جنگ فراتر رفتند . چه گوارا ، رژیس دبره ( نویسنده فرانسوی و همکار چه گوارا ) و کارلوس ماریگلا^[۳] (انقلابی امریکای لاتین این پرسش را طرح کردند که دست زدن به جنگ چریکی در جایی که شرط مائویی ((پشتیبانی مردم)) وجود ندارد ، چگونه ممکن است چه گوارا نتیجه گرفت که لازم نیست چشم به راه بمانیم تا همه ی شرایط انقلاب فراهم شود . قیام مسلحانه این شرایط راخود فراهم می کند.رژیس دبره این نکته را با این نظریه بسط داد که نیروی چریکی خود نیروی پیشتاز سیاسی و نطفه ی حزب است . کارلوس ماریگلا ، انقلابی برزیلی ( که در ۱۹۶۹ کشته شد) هوادار عمل چریکی در شهرها بود . چریکهای شهری آمریکا لاتین به ترورگری آدم ربایی سیاسی و هواپیماربایی پرداختند ، اما در خیزاندن توده ها چندان بیش از آنارشیستها در گذشته کامیاب نبودند که اینان نیز طرفدار تبلیغ با عمل بودند. تجربه ی مبارزه های انقلابی چریکی – چه شهری چه روستایی – نشان می دهد که در استراتژی آنها آنچه اهمیت دارد جنبه سیاسی آنست نه جنبه نظامی آن . آنان ابتدا می خواهند با آشکار کردن خفقان همگانی که توده ها را از آنان بیگانه می کند و به دست آوردن پشتیبانی هرچه بیشتر توده ها، شرایط انقلابی را بیافرینند یا پدیدار کنند.(همان منبع:۱۱۷)
چه گوارا (۱۹۲۸- ۱۹۶۷) ، رژیس دبره وکارلوس ماریگلا از دیگر نظریه پردازان و رهبران جنگ چریکی ، اقدام به جنگ چریکی را در شرایطی که حمایت مردم وجود ندارد ، ازطریق توسل به قیام مسلحانه ممکن می دانستند و نیروی پیشتاز قیام مسلحانه را به منزله هسته تشکیلات نیروی پیشاهنگ سیاسی قلمداد می کردند .کارلوس ماریگلا ، کمونیست انقلابی برزیلی پس از مرگ چه گوارا در یک فراخوان خلق برزیل به انقلاب می گوید : قهری که ما از آن دفاع می کنیم و در پی سازمان دادن آن هستیم ، عبارت است از مبارزه مسلحانه توده ای در شکل جنگ چریکی .گوریل ها ( اعضاء و عناصر عالیرتبه رژیم نظامی برزیل ) می پندارند که مرگ چه گوارا در بولیوی به منزله پایان و مرگ جنگ چریکی بوده است . خلق برزیل قهرمانانه راه چه گوارا را دنبال می کنند زیرا تاریخ جانب اورا خواهد گرفت ماریگلا در سال ۱۹۶۹ در درگیری مسلحانه با نیروهای امنیتی برزیل کشته شد( فیض امام زاده ،۱۳۸۳ ،۶۸)

 

• چریک

 

چریک لغت ترکی است به معنی لشکری که آداب جنگ نیاموخته باشد ، سپاهی نامنظم ، سپاهیانی که از ایلات و عشایر و شهرها و روستا گیرند برای جنگ و پس از جنگ به خانه باز گردند ( لغت نامه دهخدا)چریک ها در اصل سربازانی ناموظف بودند که پشت خطوط دشمن می جنگیدند و نیروهای نظامی متعارف را با عملیات ایذایی به زحمت می انداختند و هیچ گاه خود را در وضعیتی قرار نمی دادند که رودررو درگیر شوند وبه علت برتری توان رزمی دشمن شکست بخورند . این واژه ریشه اسپانیایی دارد و سابقه آن به جنگ های ناپلئونی بر می گردد که برخی از پارتیزان های اسپانیایی به چنین رزمی نامتعارف دست زدند . با این همه به چنین معنایی اوج جنگ های چریکی در جنگ جهانی دوم و بعد از آن در آسیا پیش آمد.(همان منبع:۶۷)
۲-۲- پیشینه و مبانی نظری مبارزه مسلحانه در جهان
در تاریخ کشورهای مختلف ، جنگ چریکی سابقه ای طولانی دارد و از گذشته های دور ، در میان بسیاری از ملل به شیوه های گوناگون به عنوان اسلوب مبارزه نامنظم علیه دشمن به کار گرفته می شده است . در ایران باستان ، پارتیان با این شیوه علیه متجاوزان می جنگیدند و از کارایی و تحرک بسیاری برخوردار بودند . در میان سایر ملل نیز چنین بوده است بنابراین هیچ مکتب و ایدئولوژی خاصی نمی تواند مدعی ابداع چنین اسلوبی باشد . جنگ چریکی یکی از پدیده هایی است که به حیات بشری تعلق دارد و طی تکامل شیوه های نبرد ، میان ملل مختلف شکل گرفته است . فرهنگ اصطلاحات سیاسی – استراتژیک ، جنگ چریکی را چنین تعریف می کند :
(( جنگ چریکی نامنظم است که اغلب نارضیان سیاسی که به منظور دگرگون کردن نهادهای اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی کشور در پی کسب قدرت اند ، برانگیزاننده ی آن اند.))
فرهنگ علوم سیاسی در مفهوم جنگ چریکی می نویسد :

۲-۳-۲- انگیزش درونی
گرایش فطری پرداختن به تمایلات و به کار بردن توانایی ها و در انجام کارها ، جستجو کردن چالش های بهینه و تسلط یافتن بر آنهاست(دسی و ریان^[۸۲]، ۱۹۸۵). انگیزش درونی به طور خودانگیخته از نیازهای روان شناختی، کنجکاوی و تلاش های فطری برای رشد ، حاصل می شود. وقتی افرادی به صورت درونی با انگیزه می شوند، به خاطر علاقه، احساس چالشی که فعالیت خاصی ایجاد می کند و « به خاطر لذتی که از آن می برند» رفتار می کنند. این رفتار به صورت خود انگیخته ، نه به دلیل وسیله ای (بیرونی)، روی می دهد. در عمل، انگیزش درونی، برای دنبال کردن تمایلات و به خرج دادن تلاش لازم برای پرورش دادن مهارت ها و توانایی ها، انگیزش فطری را تأمین می کند (ریو، ۲۰۰۵ ، ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۱).

۲-۳-۳- انگیزش بیرونی
انگیزش بیرونی از مشوق ها و پیامدهای محیطی مانند غذا یا پول ، ناشی می شود انگیزش بیرونی به جای پرداختن به فعالیتی، برای تجربه کردن خشنودی فطری در آن از پیامدی ناشی می شود که از خود آن فعالیت جداست. هر وقت که برای به دست آوردن نمره بالا، بردن یک جایزه، بردن یک سهم، تأثیر گذاشتن بر همسالان یا غلبه کردن بر یک ضرب الاجل تلاش می کنیم، رفتارمان به صورت بیرونی با انگیزه شده است، یعنی چون پیامدهای خوشایند را دوست داریم و مایلیم از پیامدهای ناخوشایند اجتناب کنیم، وجود مشوق ها و پیامدها، احساسی را در ما ایجاد می کنند که دوست داشته باشیم به رفتارهایی بپردازیم که پیامدهای مورد نظرمان را به وجود آورند (ریو، ۲۰۰۵ ، ترجمه ی سید محمدی، ۱۳۹۱).
انگیزش درونی به وسیله انگیزه های درونی پیدا می شود و انگیزش بیرونی را انگیزه های بیرونی تولید می کنند، انگیزه های درونی به آنهایی گفته می شود که ارضای شان به عهده تقویت کنندگان درونی است و به هدف های بیرونی بستگی ندارند، از قبیل تنوع یا تازگی موضوع آموختنی که طبعا مورد علاقه دانش آموزان است. انگیزه های بیرونی بر عکس انگیزه های درونی، به نیازهایی بستگی دارند که باید به تقویت کنندگان بیرونی ارضاء شوند مانند نمره قبولی گرفتن که معمولا اثرش زودگذر است(شعاری نژاد ، ۱۳۸۰).
نیازهایی که انسان را به کارکردن وا می دارند ، از فردی به فرد دیگر فرق می کنند و حتی اگر اتفاق بیفتد که نیازها مشابه باشند، الزاما با شدت یکسان تجلی نخواهد کرد. هر فردی برای برطرف کردن نیازهای خاص خود کار می کند خواه این نیازها ، تماس با مردم ، دریافت پول ، عشق به کار کردن یا اجبار برای کار کردن باشد. منابع انگیزش گاهی درونی و گاهی بیرونی است. همه ی ما در محیط کار ، برای برخی کارها یا مسئولیت ها اهمیت قائل می شویم ، در صورتی که برخی کارها را بدون علاقه و دلخوشی انجام می دهیم و تنها هدفمان رفع تکلیف، پاسخ دادن به درخواستهای مافوق و دریافت حقوق است. در حالت اول فرض این است که فرد انگیزه درونی دارد، در حالی که در حالت دوم، عوامل بیرونی او را برمی انگیزند بنابراین، می توان گفت که انگیزش درونی یعنی کارکردن به دلیل لذتی که از انجام دادن کار احساس می شود (گنجی ، ۱۳۸۷).
بررسی ها نشان می دهند که انگیزش یکی از عوامل رفتار است و در تمام رفتارها از جمله یادگیری ، عملکرد ، ادراک، دقت، یادآوری، فراموشی، تفکر، خلاقیت و هیجان اثر دارد(موری ،۱۹۷۸ ، ترجمه ی براهنی ، ۱۳۶۳).
در انگیزش بیرونی دانش آموزان برای بدست آوردن آنچه مورد علاقه شان می باشد، تلاش و کوشش خود را افزایش می دهند. در چنین موردی، تکلیف به عنوان وسیله ای برای بدست آوردن شیئی مورد علاقه محسوب می شود(لپر، ۱۹۸۸).
۲-۳-۴- انگیزه پیشرفت
هنری موری^[۸۳] (۱۹۳۸) یکی از پیشگامان این قلمرو، «نیاز به پیشرفت را میل به غلبه بر مشکلات ، تمرین قدرت، تلاش برای انجام دادن امور مشکل و تلاش برای اجرای هر چه سریع تر کارها تعریف کرده است».چنانچه از این تعریف بر می آید، موری پیشرفت را نیاز تعمیم یافته می داند. او نیز، مانند دیگران معتقد است که لذت پیشرفت در رسیدن به هدف نیست، بلکه در گسترش و تمرین مهارتهاست. به بیان دیگر، این فرایند است که انگیزش پیشرفت را فراهم می کند( فرانکن، ۲۰۰۲، ترجمه ی شمس اسفند آباد و همکاران، ۱۳۸۹) .
موری انگیزه پیشرفت را این گونه تعریف کرد: « به نتیجه رساندن کار دشوار ، دستکاری یا سازمان دادن اشیاء افراد و عقاید، چیره شدن بر موانع، دست یافتن به معیار عالی، رقابت با دیگران و پیش افتادن از آنها »(شولتز، ۱۹۹۸ ، ترجمه‫ی سیف و همکاران، ۱۳۸۸).
بعضی افراد دارای انگیزه ی سطح بالایی هستند و در رقابت با دیگران و در کارهای خود برای کسب موفقیت به سختی می کوشند، دیگران انگیزه چندانی به پیشرفت و موفقیت ندارند و از ترس شکست آماده خطر کردن برای کسب موفقیت نیستند. در سال ۱۹۵۳ مک کللند و همکارانش کتاب مهمی را با عنوان انگیزه پیشرفت منتشر ساختند و در آن اظهار کردند که بعضی افراد بیش از دیگران بلند پروازند و برای کسب موفقیت در زندگی می کوشند. مقیاس مورد استفاده مک کللند در تعیین میزان انگیزه پیشرفت مقیاس معروف به آزمون اندریافت موضوع است که به وسیله موری (۱۹۳۸) تدوین شده است(سیف، ۱۳۷۶).
انگیزه پیشرفت یعنی گرایش به تلاش برای انتخاب فعالیتهایی که هدفش رسیدن به موفقیت یا دوری از شکست است. این انگیزه یکی از انگیزه های اجتماعی با
اهمیت است که ارتباط ویژه ای با کار معلم دارد. از نظر واینر (۱۹۸۰) دانش آموزانی که دارای انگیزه پیشرفت بالایی هستند در مقایسه با دانش آموزان دارای انگیزه پیشرفت پایین، مدت طولانی تری در انجام تکلیف پافشاری می کنند و حتی تجربه شکست نیز مانع این تلاش نمی شود، این دسته افراد، شکست هایشان را به فقدان تلاش (یک شرط قابل تغییر اما درونی ) نسبت می دهند. خلاصه این که دانش آموزان دارای انگیزه پیشرفت بالا ، انتظار موفقیت دارند و زمانی که شکست می خورند بر تلاشهای خود می افزایند(مک کللند و اتکینسون ، ۱۹۴۸ به نقل از کدیور ، ۱۳۹۰).
نیاز به پیشرفت از جمله مواردی است که غالبا برای تشویق و ترغیب افراد به یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین دانش آموزانی که دائما تلاش می کنند تا جزء شاگردان خوب مدرسه باشند و با نمره عالی قبول شوند دارای نیاز به پیشرفت بالا و انگیزه پیشرفت بالا هستند. این گروه نسبت به افرادی که در آنها نیاز به پیشرفت پایین است بیشتر از لحاظ درونی برانگیخته می شوند و حس رقابت جویی، بلند پروازی و استقلال خواهی در تصمیم گیری آنها بیشتر است. به طور کلی افراد با انگیزش پیشرفت بالا، کمتر خواهان لذت آنی و پاداش گذرا هستند بلکه هدف آنها بیشتر متوجه پاداش های دور دست و آینده است. دانش آموزان با نیاز به پیشرفت بالا چالش برانگیز و نیازمند تلاش، و بازخورد اصلاحی بیشتر برانگیخته می شوند. در صورتی که دانش آموزانی که به شدت از شکست گریزانند تکالیف کوتاه، خوب تعریف شده و با نتایج روشن و سهل الاصول را تعقیب می کنند(اتکینسون ۱۹۸۰،۱۹۸۳ به نقل از پارسونز، هینسون و براون ، ترجمه اسدزاده و اسکندری، ۱۳۸۸).
هنری موری (۱۹۳۸) نیاز به پیشرفت را چنین تعریف می کند: نیاز به موفقیت، نیاز به بهتر از دیگران کار کردن و فعالیت های همراه با رقابت را خوب انجام دادن (گنجی، ۱۳۸۷).
رابینز^[۸۴](۱۹۹۳) معتقد است که انگیزه پیشرفت، گرایشی برای پیشی گرفتن از دیگران و تلاش برای دستیابی به موفقیت و پیشرفت با توجه به ملاک های مشخص می باشد. به طور کلی انگیزه پیشرفت در برگیرنده ی الگویی از برنامه ریزی، فعالیت ها و احساس هایی است که با تلاش برای دستیابی به نوعی برتری مرتبط می باشد. جدول(۱-۲) این ویژگی ها را به تفکیک نشان می دهد(هاشمی جوزانی، ۱۳۸۸ ، به نقل از روستایی ۱۳۹۲).
جدول(۱-۲)ویژگی های شخصیتی افراد دارای انگیزه پیشرفت و فاقد انگیزه پیشرفت

 

ویژگی های افراد دارای انگیزه ی پیشرفت	ویژگی های افراد فاقد انگیزه ی پیشرفت
برای دستیابی به موفقیت انگیزه دارند	برای دوری از شکست انگیزه ندارند
تکالیفی با دشواری متوسط را انتخاب می کنند	تکالیفی با دشواری آسان یا سخت را انتخاب می کنند
دارای اعتما به نفس هستند	مضطرب هستند
مسقل هستند	وابسته به بازخورد و هدایت هستند
با پشتکار و پیگیر هستند	بی میلی و ناراحتی دارند
شکست را نتیجه فقدان تلاش تلقی می کنند	شکست را نتیجه فقدان توانایی تلقی می کنند
اهداف طولانی مدت دارند	اهداف طولانی مدت ندارند
با اشتیاق و بلند پروازند	بی تفاوتند
از آنچه انجام می دهند احساس غرور می کنند	از آنچه انجام می دهند احساس شرم می کنند

مدیریت کردن سیاست‎های معتبر و هویت‎های یکپارچه شده بین مرزهای سازمان

 

امنیت در سطح پیام

حفاظت از بخش‎های مختلف پیام، به‎گونه ­ای که در مسیر پیام تنها توسط بخش‎هایی که مورد نظر است، قابل استفاده باشد

 

استفاده از استانداردWS-security

 

 

فصل پنچم
ارزیابی
5- ارزیابی
5-1- هدف از ارزیابی
هدف ما از ارزیابی در این تحقیق اطمینان از مناسب بودن سرویسهایی است که شناسایی شده و در فازهای مختلفی که مورد استفاده قرار گرفته­اند مورد بررسی قرار گیرند. هر چه سرویس دارای سطح مطلوبی از ویژگیهای کیفی مانند قابلیت استفاده مجدد، دانه بندی و قابلیت نگهداری و …. باشد می­گوییم سرویس مناسبتر می­باشد. ارزیابی سرویس­ها با توجه به ویژگیهای مطرح در معماری­های بر مبنای سرویس­گرایی با توجه به نیازمندی­های کسب و کار صورت می­گیرد.
5-2- تعریف متریک:
متریک کلمه ای عام برای توصیف مقدار یک عنصر از یک سیستم یا سرویس می­باشد. از انجایی که روش های کمی نقش خود را در سایر علوم به اثبات رسانده اند متخصصان علوم کامپیوتر نیز تلاش کرده اند تا در حوزه های مهندسی رویکردهایی اتخاذ نمایند. همانطور که در بخشهای قبل به تعریف سیستم­های سرویس­گرا پرداختیم متذکر شدیم که از دید یک تحلیلگر سیستم مدیریت امنیت اطلاعات مجموعه ­ای از سرویس­هاست که سازمان قصد دارد آنها را به مشتریان خود ارائه دهد. برای همین دلیل تعریف گوناکونی در این راستا ارائه شده است مانند:

 

 

• هم راستای کسب و کار سازمان باشد.

 

 

 

• هم موضوع فنی و هم نوعی سبک تفکر است.

 

 

 

• قادر به ساخت سیستم ترکیبی است.

 

 

 

• منجر به تعامل پذیری در سیستمهای سازمانی باشد.

 

 

 

• زیر ساخت ارتباطی این سیستم در تکمبل یک سیستم دیگر اخلال ایحاد نکند.

 

 

5-3- تحلیل و طراحی سرویس
هدف اصلی از تحلیل مدلهای سرویسگرا عبارتند از:

 

 

• مشخص کردن مجموعه اصلی عملیات کاندید سرویسها به مانند بررسی نوع درخواست سازمان برای استقرار سیستم و بنا به آن درخواست کلاس سوالات مطرح شده انتخاب و برای مراحل بعدی ارائه گردند.

 

 

 

• گروه بندی عملیات کاندید در بسته بندس منطقی سرویس­ها. اسن بدین معنیست که سوالات بر اساس کنترلها، انتخاب شده و در صورت برطرف ساختن (همپوشانی کردن ) حوزه ها تا حدودی که امکان دارد ارائه سرویس نماید.

 

 

 

• مشخص کردن مرزهای اصلی سرویس­های کاندید به منظور جلوگیری از بروز روی هم افتادگی سرویسها

 

 

 

• مشخص کردن درصد قابلیت استفاده مجدد برای هر بسته یا کلاس کنترلی با توجه به استفاده یا رها سازی در حین استفاده برای استقرار.

 

 

 

• حصول اطمینان از وجود تناسب بین سرویسها در کارکرد مورد انتظار آنها. در اینجا مسئله هم پوشانی نسبی برای ارائه سرویس مستمر در امر استقرار و ممیزی مطرح می باشد.

 

 

5-4- مراحل تحلیل مدلهای سرویس­گرا
مرحله 1: تعیین نیازمندیها : در این مرحله تنها نیازمندی­های مرتبط با رهیافت سرویس­گرا در نظر گرفته می­ شود.
مرحله 2: مشخص کردن سیستمهای خودکار سازی کنونی: در این مرحله منطق­های کاری موجود در سیستم مورد بررسی قرار می­گیرد. اطلاعات بدست آمده در این مرحله به منظور شناسایی سرویس­های کاندید به کار گرفته می­ شود. سرویسهای کاندید سرویسهای اصلی هستند که در امر استقرار سیستم مدیریت امنیت اطلاعات مورد نیاز اولیه سیستم می­باشد.
مرحله 3: مدل سازی سرویسهای کاندید: پس از اینکه واحدها شناسایی شد عملیات ها کلاس بندی شروع می­شوند.
5-5- طراحی مدل سرویس­گرای تحلیلی
مرحله 1: تجزیه فرآیندهای حرفه­ای
مرحله 2: تعیین هملیات کاندیدای سرویسها
مرحله 3: تعیین همنواسازی
مرحله 4: تولید سرویس کاندید در صورت نیاز به اتصالات
مرحله 5: ارزیابی شاخص ها

AHUjul

 

 

 

 

 

RD1jul

 

ATSpring

 

TRLapr

 

AHUann

 

 

 

 

 

 

 

 

• • پارامترهای که با توجه به هدف مورد مطالعه دارای بیشترین تاثیر می­باشند. هدف مورد مطالعه در این تحقیق، اقلیم رویشی گونه­ های گیاهی است، در نتیجه پارامترهای انتخاب شدند که با پوشش گیاهی غالب منطقه در ارتباط بوده و بر روی پراکنش این گونه­ ها تاثیر داشته باشند. به عنوان مثال با توجه به اینکه گونه Festuca ovina دو دوره رشد در سال دارد، همچنین قسمت عمده منطقه مورد مطالعه حاضر پوشش جنگلی دارد و نیز هدف تحقیق گونه­ های چند ساله در منطقه است، در نتیجه بعضی از پارامترهای مربوط به فصل پاییز نیز علرغم پارامترهای ماه­های فصل زمستان و بهار انتخاب گردید تا بتوان نتایج بهتر و دقیق­تری از تاثیر عوامل اقلیمی بر پراکنش گونه­ های گیاهی بدست آورد. پارامترها و ماه­های که با توجه به پوشش گیاهی استان کرمانشاه بیشترین تاثیر را در پراکنش و استقرار پوشش گیاهی منطقه دارد. این ماه­ها برای هرکدام از متغیرهای هواشناسی متفاوت بوده و ماه­های منتخب یکسان نیستند به عنوان نمونه ماه­های فصل سرد سال در حداکثر مطلق درجه حرارت یا حداکثر دما تاثیری ندارند و این دو متغیر فقط در ماه­های گرم سال هستند که تاثیر زیادی روی پوشش گیاهی دارند پارامترهای انتخاب شده بر این اساس در جدول (۳-۱۰) آمده­اند.

 

 

 

• روش های مختلف آماری برای انتخاب پارامترها وجود دارد که می­توان به روش حذف پس رونده، حذف پیش رونده و گام به گام اشاره کرد. مهمترین عیب روش های پیش­روندها این است که متغیرهای که قبلا در تحلیل وارد شده و تاثیر گذار بوده ­اند با ورود متغیرهای جدید به تحلیل در معادله باقی می­مانند حتی اگر با ورود متغیرهای جدید تاثیر خود را از دست بدهند. در روش های پس رونده عامل شانس نقش اساسی دارد که از معایب اصلی این روش می­باشد. روش گام به گام^[۴۸] تا حدودی عکس روش حذف پس­رونده و یکی از انواع روش های پیش­رونده است که می­توان نتیجه گرفت که شانس در انتخاب متغیرها در روش گام به گام موثر نیست. در روش گام به گام متغیری که قبلا در تحلیل وارد شده ­اند و تاثیر گذار بوده ­اند با ورود متغیر جدید به تحلیل مجددا مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و در صورتی که سهم آن در مشارکت از دست برود از معادله حذف می­گردد [۲۹]. دوازده ماه مربوط به هر متغیر به عنوان متغیرهای ورودی برای روش رگرسیون گام به گام انتخاب شدند. این روش در نهایت چندین مدل ارائه می­دهد و تاثیرگذارترین پارامترها را برای هر مدل معرفی می­ کند. پارامترهای موثر در آخرین مدل برای همه متغیرهای اقلیمی مشخص شدند و به عنوان سری متغیرهای انتخابی با روش رگرسیون گام به گام انتخاب شدند. این روش با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS انجام شد. متغیرهای منتخب با این روش در جدول (۳-۱۱) آورده شده است.

 

 

 

• یکی از شرط های اصلی آنالیز تحلیل عاملی که به عنوان آنالیز اصلی در این گونه مطالعات شناخته می­ شود این بوده که پارامترهای ورودی تا حد ممکن با هم دارای همبستگی باشند تا بتوان آنها را در یک گروه طبقه بندی کرد [۳۵]. برای تعیین مناسب­ترین پارامترها برای این سری متغیر همبستگی پارامترهای اقلیمی برای دوازده ماه سال به صورت جداگانه با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS بررسی شد و ماه­های که با هم بیشترین همبستگی را داشتند به عنوان متغیرهای مناسب و تاثیرگذار انتخاب شدند. با توجه به این شرط پارامترها اولیه با بهره گرفتن از همبستگی پیرسون مورد ارزیابی قرار گرفتند که به عنوان نمونه نتایج این آنالیز برای بارش در جدول (۳-۱۲) آورده شده است و متغیرهای که دارای همبستگی بالای با هم بودند انتخاب شدند جدول (۳-۱۳).

 

 

جدول (۳-۱۰): پارامترها اقلیمی مهم و تاثیر گذار بر روی پوشش غالب منطقه

 

 

پارامترهای اقلیمی

 

پارامترهای اقلیمی

 

پارامترهای اقلیمی

 

پارامترهای اقلیمی

 

پارامترهای اقلیمی

 

 

 

Prjan

 

RD1jan

 

RD10ANN

 

AHTapr

 

ICDnov

 

 

 

PRfeb

 

RD1feb

 

ATjan

 

AHTmay

 

ICDdec

 

 

 

PRmar

 

RD1mar

 

ATmar

 

AHTjun

۲-۲-۳) ضرورت مدیریت زنجیره تامین

افزایش روز افزون رقابت بین کارخانجات و شرکت ها برای تولید محصولات با کیفیت و مطابق سلایق مشتری نیاز به یک دیدگاه جدید را در بین تمامی سازندگان و تولید کنندگان به وجود آورده است. در گذشته هر مرکز تولیدی با اهمیت دادن به تعداد محصول تولید شده، سعی در افرایش سهم خود در بازار داشت. پس از گذشت چند دهه مراکز تولیدی در ارائه کالای با کیفیت برای جذب مشتریان گام برداشتند(Rafele, 2004). در دهه های اخیر پیشگامان صنعت اصلی ترین شرط را برای رسیدن به سهم بیشتری از بازار فروش، برآوردن نیازهای مشتریان می دانند. با بررسی خط مشی های موجود از گذشته تا به حال، تغییر توجه صنعتگران را از تولیدکننده به مصرف کننده شاهد خواهیم بود. در گذشته تولیدکننده نقش اصلی و تعیین کننده را در بازار فروش ایفا می کرد و مصرف کننده می بایست نیازها و سلایق خود را با محصول تولید شده وفق دهد(Aslı Aksoy, İlker Küçükoğlu, Seval Enec & Nurselztürk, 2014). اما امروزه اهمیت بیشتری به مصرف کننده داده می شود و کارخانجات سعی در تولید محصولی منطبق با نیازهای مشتریان دارند. سه عامل اصلی باعث شدند تا مدیران موضوع مدیریت زنجیره تامین را به صورت جدی دنبال کنند، این عوامل عبارتند از:

 

1. 1. انقلاب اطلاعات

 

1. 1. تقاضای مشتریان در جهت خرید محصولات و خدمات با کیفیت و با هزینه کمتر، تحویل مناسب تر، تکنولوژی مدرن تر و طول عمر بیشتر که در نهایت به افزایش رقابت در بین تولیدکنندگان و سازندگان منجر شد.

 

1. 1. ضرورت ایجاد ساختاری جدید در روابط بین سازمانی(Bevilacqua, Ciarapica, & Giacchetta, 2009).

 

از آنجا که مدیریت زنجیره تامین یکی از متغیرهای اصلی تعیین کننده در مزیت رقابتی بلند مدت اسـت، اهمیـت کنـونی آن در طراحی و کاربرد استراتژی فروش، روشن است. نه تنها دربرگیرنده مشکلات سنتی طراحی و تعریف مدیریت زنجیـره تـامین اسـت، بلکه یافتن شرکای مناسب که بطور کامل به نیازمندی های کل شبکه توزیع دست یابند را نیز شامل می شود. در واقع امروزه نوع نگاه به مدیریت زنجیره تامین از یک رویکرد مدیریتی محض و سـنتی بـه یک رویکرد مدیریتی نوین که نیازمند به روزرسانی مستمر و پویایی است تغییر یافته است. این تغییر دیدگاه نسبت به مدیریت کـل سیستم زنجیره تامین به دلایل زیر ضروری است (Deshmukh &Mohanty, 2000) :

 

1. 1. تمرکز بر زنجیره تامین از حالت سنتی به استراتژیک تغییر یافته است ؛ این تغییر ناشی از افزایش رقابت و نیاز به کـاهش هزینـه به منظور رقابتی ماندن هزینه است؛

 

1. 1. میزان قابل توجهی از سرمایه در انبار محبوس است که موجب هزینه بیشتر زنجیره تامین می شود؛

 

1. 1. میزان وسیعی از زمان تدارک به مراحل تهیه و تدارک ، و تحویل به مشتری بر اساس خصوصیات آنها متعلق است؛

 

1. 1. مسئولیت پذیری بسیار کم برای دستیابی به اعزام مواد آماده تحویل از قبل برنامـه ریـزی شـده و در نتیجـه خـدمات ضـعیف بـه مشتری در مواجهه با رشد رقابت ناشی از ورود شرکت های چند ملیتی(Baltacioglu et al., 2007).

 

 

۲-۲-۴) فرآیندهای زنجیره تأمین

اصطلاح SCM توسط دو مشاور به نام های اولیور و وبر در سال ۱۹۸۲ ابداع شد. مدیریت زنجیره تأمین عبارت است از یکپارچه نمودن فعالیت های درون زنجیره از طریق روابط بهبود یافته که برای بهدست آوردن یک امتیاز رقابتی انجام میگیرد. همه فرآیندهای زنجیره تأمین در سازمان می تواند به سه دسته فرایند اصلی تقسیم می شود:
الف) مدیریت ارتباط با مشتری^[۹]
ب) مدیریت زنجیره تأمین داخلی^[۱۰]
ج) مدیریت ارتباط با تأمین کنندگان(Boon-itt & Pongpanarat, 2011).
این فرآیندهای اصلی جریان اطلاعات، محصول و سرمایه را که برای دریافت، تولید و انجام خواست مشتری نیاز است، مدیریت می کند. با افزایش رقابت در سطح جهانی، سازمان ها مجبور شدند فرایندهای داخلی خود را به سرعت بهبود بخشند تا در عرصه رقابت باقی بمانند. در صورتی که هر چه رو به جلو می رفت مدیران بیشتر به اهمیت ورودی های مواد و خدمات ارائه شده توسط تأمین کنندگان و همچنین توانایی در توزیع مناسب توسط توزیع کنندگان پی بردند. بنابراین لزوم برنامه ریزی هماهنگ طی سه مرحله تأمین، تولید و توزیع احساس شد که برنامه ریزی زنجیره عرضه یا تأمین نام گرفت. در چنین فضای کاری، شبکه ای که الهام گرفته از ایده زنجیره تأمین است به علت درهم تنیدگی و ارتباط متقابل عوامل متعدد، شناخت عوامل تأثیرگذار بر روی زنجیره تأمین بسیار پیچیده است و لازم است مفاهیم مطرح در این حوزه، تأثیرگذاری و ابعاد مختلف آن در زنجیره تأمین به خوبی درک و از یکدیگر باز شناخته شوند. در محیط تجارت بین المللی شدیدا رقابتی امروز، بیشتر شرکت ها بر روی مدیریت زنجیره عرضه به عنوان ابزاری برای کسب مزیت رقابتی بلندمدت تمرکز می کنند. اما آنچه در این میان بسیار مهم جلوه می کند تعیین شاخص هایی است که بتوان زنجیره تأمین محصولات را مورد محک و سنجش قرار داد(Chopra & Meindl, 2011). مدیریت زنجیره تامین داراى سه فرایند عمده است که عبارت‌اند:
۱- مدیریت اطلاعات: امروزه نقش، اهمیت و جایگاه اطلاعات براى همگان بدیهى است. گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث مى‌شود تا فرآیندها موثرتر و کاراترگشته و مدیریت آنها آسان‌تر گردد. در بحث زنجیره تامین، اهمیت موضوع هماهنگى در فعالیتها، بسیار حائز اهمیت است. این نکته در بحث مدیریت اطلاعات در زنجیره، مدیریت سیستم هاى اطلاعاتى و انتقال اطلاعات نیز صحت دارد. مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکا باعث خواهد شد تا تاثیرات فزاینده‌اى در سرعت، دقت، کیفیت و جنبه‌هاى دیگر وجود داشته باشد. مدیریت صحیح اطلاعات موجب هماهنگى بیشتر در زنجیره خواهد شد. به طور کلى در زنجیره تامین، مدیریت اطلاعات در بخش‌هاى مختلفى تاثیرگذار خواهد بود که برخى از آنهاعبارت‌اند از: مدیریت لجستیک (انتقال، جابجایى، پردازش و دسترسى به اطلاعات لجستیکى براى یکپارچه سازى فرآیندهاى حمل و نقل، سفارش دهى و ساخت، تغییرات سفارش، زمان‌بندى تولید، برنامه هاى لجستیک و عملیات انباردارى)؛ تبادل و پردازش داده‌ها میان شرکا (مانند تبادل و پردازش اطلاعات فنى، سفارشات)؛ جمع آورى و پردازش اطلاعات براى تحلیل فرایند منبع یابى و ارزیابى، انتخاب و توسعه تامین کنندگان؛ جمع آورى و پردازش اطلاعات عرضه و تقاضا براى پیش بینى روند بازار و شرایط آینده عرضه و تقاضا; ایجاد و بهبود روابط بین شرکا. مدیریت اطلاعات و مجموعه سیستم هاى اطلاعاتى زنجیره تامین مى تواند برروى بسیارى از تصمیم‌گیرى‌هاى داخلى بخش‌هاى مختلف زنجیره تامین موثر باشد که این موضوع حاکى از اهمیت بالاى این مولفه در مدیریت زنجیره تامین است(Cho et al., 2012).
۲- مدیریت لجستیک: در تحلیل سیستم هاى تولیدى، موضوع لجستیک بخش فیزیکى زنجیره تامین را در بر مى گیرد. این بخش که کلیه فعالیت‌هاى فیزیکى از مرحله تهیه ماده خام تا محصول نهایى شامل فعالیت‌هاى حمل و نقل، انباردارى، زمان‌بندى تولید را شامل مى شود، بخش نسبتا بزرگى از فعالیت‌هاى زنجیره تامین را به خود اختصاص مى دهد. در واقع ، محدوده لجستیک تنها جریان مواد و کالا نبوده بلکه محور فعالیت‌هاى زنجیره تامین است که روابط و اطلاعات ، ابزارهاى پشتیبان آن براى بهبود در فعالیت‌ها هستند(Holmberg, 2000).
۳- مدیریت روابط: فاکتورى که شاید مهم‌ترین بخش مدیریت زنجیره تامین به خاطر ساخت و فرم آن باشد، مدیریت روابط در زنجیره تامین است. مدیریت روابط، تاثیر شگرفى بر همه زمینه‌هاى زنجیره تامین و همچنین سطح عملکرد آن دارد. در بسیارى از موارد، سیستم هاى اطلاعاتى و تکنولوژى مورد نیاز براى فعالیت‌هاى مدیریت زنجیره تامین به سهولت در دسترس بوده و مى توانند دریک دوره زمانى نسبتا کوتاه تکمیل و به کار گمارده شوند. اما بسیارى از شکست‌هاى آغازین در زنجیره تامین، معلول انتقال ضعیف انتظارات و توقعات و نتیجه رفتارهایى است که بین طرفین درگیر در زنجیره به وقوع مى پیوندد. علاوه بر این، مهم‌ترین فاکتور براى مدیریت موفق زنجیره تامین، ارتباط مطمئن میان شرکا در زنجیره است، به گونه اى که شرکا اعتماد متقابل به قابلیت‌ها و عملیات یکدیگر داشته باشند. درتوسعه هر زنجیره تامین یکپارچه، توسعه اطمینان و اعتماد در میان شرکا و طرح قابلیت اطمینان براى آنها از عناصر بحرانى و مهم براى نیل به موفقیت است(Rao, 2006).

۲-۲-۵) مدلهای زنجیره تأمین

 

 

1. 1. مدل مرجع عملیات زنجیره تأمین (SCOR)^[11]

 

مدل مرجع عملیاتی زنجیره تامین توسط انجمن زنجیره تامین بسط و گسترش یافته است. این انجمن یک نهاد مستقل و غیر انتفاعی بوده که این مدل را به عنوان یک استاندارد میان صنعتی خلق نموده اند(Srvulaki & Davis, 2010). مدل مرجع عملیاتی زنجیره تأمین (SCOR) به عنوان یک مدل فرآیندگرا از سال ١٩٩۶ به عنوان یک مدل مرجع برای زنجیره های تأمین مختلف مورد اسقبال مدیران شرکت ها و محققین واقع شده است. SCOR به عنوان اولین چارچوب کلی برای ارزیابی و بهبود مدیریت و عملکرد زنجیره تأمین بوده و نخستین مدلی است که می تواند برای پیکربندی زنجیره تأمین بر اساس استراتژی کسب و کار استفاده شود(Tallontire, 2001). مدل SCOR فرآیندهای زنجیره تأمین را در ۵ گروه برنامه ریزی، منبع یابی، تولید، تحویل و برگشت دسته بندی می کند. هم چنین این مدل، اندا ه گیری عملکرد و ابزارهای حمایتی مناسب را برای هر فعالیت تعریف می کند. عملکرد زنجیره تأمین در مدل SCOR با ویژگی های قابلیت اطمینان، پاسخگویی، انعطاف پذیری، هزینه و دارایی سنجیده می شود که خود شامل زیرشاخص های متعددی هستند(Yu-jun, 2010). چهار سطح کلی از مدیریت زنجیره تأمین در SCOR وجود دارد:
سطح اول مدل اسکور: سطح اول مدل اسکور که به آن سطح عالی نیز می گویند، محدوده و محتوای فرآیندهای مدیریت زنجیره تامین را در بالاترین سطح یعنی سطح راهبردی تعریف می نماید. فرآیندهای این سطح عبارتند از :

 

1. 1. برنامه ریزی: ارزیابی منابع محلی و منابع زنجیره تامین ،جمع آوری و اولویت دهی به تقاضا و الزامات تقاضا، برنامه ریزی برای زنجیره تامین، برنامه ریزی برای منبع یابی، برنامه ریزی تولید، برنامه ریزی توزیع و تحویل کالا و در نهایت برنامه ریزی جهت ارائه خدمات پس از فروش و بازگشت.

 

1. 1. منبع یابی: اجرای برنامه های منبع یابی ،دریافت مواد اولیه، بازرسی مواد دریافتی، اقدام جهت پرداخت در قبال مواد اولیه و یا کالای تمام شده که از عرضه کننده بالادستی دریافت گردیده است.

 

1. 1. ساخت: اجرای برنامه تولید، درخواست و دریافت مواد اولیه، طراحی، ساخت، مونتاژ و آزمایش و بسته بندی کالا.

 

1. 1. تحویل: اجرای برنامه تحویل، فرآیندهای مدیریت سفارشات، انتخاب حمل کنندگان، تحویل و پردازش صورتحساب محصولات .

 

1. 1. بازگشت: اجرای برنامه بازگشت، بازگشت کالای معیوب، خدمات گارانتی و بازگشت اضافه تحویل(Srvulaki & Davis, 2010).

 

سطح دوم مدل اسکور: سطح دوم مدل که به آن سطح پیکره بندی نیز می گویند، سطح دوم این فرایند مقوله ها و خدمات بعنوان خط مشی برای شرکت ها تا فعالیت های استراتژیک را تکمیل کند. فرآیندهای زنجیره تامین را در سه مقوله کلی دسته بندی می نماید:
فرآیندهای برنامه ریزی، فرآیندهای اجرا و فرآیندهای توانمندسازی. فرایند برنامه ریزی شامل تمامی فرآیندهای لازم جهت اجرای زنجیره تامین می باشد که عبارتست از: برنامه ریزی کل زنجیره، منبع یابی، ساخت، تحویل و بازگشت. فرآیندهای اجرا تمامی فرآیندهایی که وضعیت مواد دریافتی از منبع را به سوی کالای تمام شده تغییر می دهد را در بر می گیرد. این فرآیندها در چهار حوزه قرار می گیرند که در مدل اسکور در سه نوع کلی دسته بندی می گردند: کالای ساخت جهت انبار، کالای ساخت جهت سفارش و کالای مهندسی جهت سفارش (Fayez, 2005).
سطح سوم مدل اسکور: این سطح که سطح تجزیه نیز نامیده می شود، سطوح فرایند عنصر را در بر می گیرد که توانایی رقابت در انتخاب موفقیت آمیز بازارها تعریف می شود. این سطح سطحی است که شرکت ها فعالیت های استراتژیک خودشان را کمی تغییر می دهند (در جهت بهتر شدن ).
فرآیندهای سطح دوم را به زیرفرآیندهای معادل هر یک تفکیک می نماید. هر فرایند در این سطح به صورت کلی تعریف گردیده و ورودی ها و خروجی های هر یک تعیین می گردد. در این سطح زنجیره تامین شکل می‌گیرد و عناصر فرآیندی از نوع برنامه ریزی و توانمندی در یک توالی منطقی نمایش داده می شود (Yu-jun, 2010).
نهایتا سطح چهارم سطح ابزاری هست، جایی که فعالیت های خاص مدیریت زنجیره تأمین جهت انطباق با شرایط متغیر تجارت تعریف شده است. توجه به تمرکز راهبردی، عملیاتی و یا فنی شاخص ها که مطالعات گوناسکاران (٢٠٠١) بدان معطوف بوده است (Beamon, 1999). فرایند های موجود در زنجیره که این شاخص ها به آن مرتبط می گردند که در تحقیقات چان و کی (۲۰۰۳)، هانگ و همکاران (۲٠٠۴)، لاکامی و مک کارمک (٢٠٠۴) و استفنز (٢٠٠١) مورد توجه بوده است (Beamon, 1999).
جدول ۲-۱ : نقاط قوت و ضعف مدل های SCOR (Qronfelh,S. 2010)

 

نقاط قوت	نقاط ضعف
تمام ارتباطات و تعاملات شرکت و مشتری را در نظر می گیرد ؛	ناکافی بودن ابزار متدلوژی ها یا تکنیک ها برای اجرای پروژه های شناسایی شده توسط SCOR زیرساخت ضعیف برنامه ای برای سازماندهی و اداره همزمان فعالیت های پروژه ؛