نوع پژوهش:
این پژوهش مطالعهای توصیفی- تحلیلی است. در این نوع مطالعه محقق به بررسی یک یا چند متغیر و جمعآوری داده ها میپردازد(۹۰). در مطالعه حاضر، پژوهشگر به بررسی ابعاد رضایت شغلی و ارتباط آن با سلامت عمومی کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی پرداخته است.
جامعه پژوهش:
جامعه پژوهش در این مطالعه را کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی شهر رشت (کلیه ارائه دهندگان خدمات بهداشتی از دیپلم تا دکترا) تشکیل میدهند. تعداد ۲۸۲ نفر واجد شرایط این پژوهش بودند که ۲۵۲ نفر از آنان در پژوهش شرکت کردند.
روش نمونهگیری:
روش نمونهگیری در این پژوهش بصورت سرشماری است. به این صورت که پژوهشگر پس از اخذ معرفی نامه از ریاست محترم دانشکده محل تحصیل خود و ارائه آن به مراکز بهداشت جهت انجام پژوهش کسب اجازه نموده است. در ابتدا در مورد اهداف پژوهش، نحوه پاسخ دهی به سوالات پرسشنامه و مختار بودن جهت شرکت در تحقیق و نیز محرمانه بودن اطلاعات به آنان توضیح داده شد. پرسشنامه ها در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت و محقق در مرکز ماند و در زمان بین پاسخگویی پذیرایی از افراد شرکت کننده بعمل آمد و در پایان پرسشنامه ها را پس از تکمیل شدن جمعآوری نمود.
مشخصات واحدهای مورد پژوهش:
داشتن حداقل یکسال سابقه کار
نداشتن بیماری شناخته شده طبق اظهار نظر نمونه مورد پژوهش
داشتن مدرک تحصیلی دیپلم و بالاتر
تمایل به شرکت در مطالعه
افرادی که در مرخصی استحقاقی طولانی مدت یا استعلاجی بودند از تحقیق کنار گذاشته شدند.
محیط پژوهش:
محیط این پژوهش شامل کلیه مراکز بهداشتی- درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در شهر رشت میباشد که کارکنان در واحدهای مختلف آن مشغول به کار هستند. محیط فوق طبیعی بوده و هیچ دستکاری توسط پژوهشگر در آن صورت نمیگیرد.
ابزار گردآوری داده ها:
ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، شامل دو پرسشنامه در ارتباط با رضایت شغلی و پرسشنامه سلامت عمومی GHQ (فرم ۲۸ سوالی) میباشد که مشخصات فردی نیز در پرسشنامه JDIذکر شده است. مشخصات فردی، شامل سن، جنس، وضعیت تاهل، سطح تحصیلات، سابقه کار، داشتن پست مدیریتی و واحد محل اشتغال میباشد.
۱- پرسشنامه رضایت شغلی ((JDI شش مقوله شامل: ماهیت کار، سرپرستی، همکاران، ترفیعات، حقوق وشرایط محیط کار، را مورد ارزیابی قرار میدهد. این پرسشنامه که نخستین بار توسط اسمیت و هیولین(۱۹۶۹) ساخته شده است، یکی از رایجترین و دقیقترین ابزارهای رضایت شغلی است که عبارات آن جنبه توصیفی داشته و شش نوع رضایت را ارزیابی میکند. پرسشنامه مذکور در ایران توسط شکرکن ترجمه و توسط تعدادی از دانشجویان ارشد علوم انسانی مورد استفاده قرار گرفته است. نمرهگذاری آن نیز به این صورت است که به پاسخهای داده شده به هر عبارت در طیف لیکرت نمره ای بین ۱ تا ۵ داده میشود. پس از آن مجموع نمرات عبارات هر مقیاس با یکدیگر جمع میشود و بدین صورت نمره فرد بدست میآید که میتوان بر تعداد عبارات آن مقیاس تقسیم کرد و برای هر مقیاس نمرهای بین۱ تا ۵ بدست آورد. البته از مجموع نمرات کل عبارات نیز میتوان نمره کل را محاسبه کرد و از تقسیم آن بر تعداد کل عبارات، نمرهای بین ۱تا ۵ برای کل آزمون بدست آورد(۴۰ و۴۱). ملاک قضاوت در مورد میزان رضایت از شغل در هر یک از حیطهها و بصورت کلی بر اساس نمره کسب شده میباشد. به گونهای که بالاترین نمره بیشترین میزان رضایت را نشان میدهد و برعکس، کمترین نمره، بیانگر میزان رضایت پایینتر از شغل میباشد.

در مورد اعتبار شاخص توصیف شغل با بهره گرفتن از روش اعتبار صوری و نظر ۵ تن از متخصصین و اساتید دانشکده علوم تربیتی و اقتصاد دانشگاه اصفهان این آزمون دارای اعتبار تشخیص داده شده است. و با بهره گرفتن از نظر اساتید فوق و نیز روش اعتبار محتوایی این آزمون میتواند رضایت شغل و مقوله های مختلف آن را در حد بالایی پوشش دهد(۴۰ و۴۱).
اعتبار علمی یا روایی^[۹۲] ابزار:
در این پژوهش جهت تعیین اعتبار علمی پرسشنامه رضایت شغلی از اعتبار محتوایی استفاده شد. بدین ترتیب پرسشنامه در اختیار ده نفر از اساتید و صاحب نظران دانشکده پرستاری ومامایی شهید بهشتی رشت در رشته های مختلف قرار گرفت و پس از جمع آوری پیشنهادات و بررسی توسط اساتید راهنما و مشاور و اعمال نظرات اصلاحی، پرسشنامه نهایی تنظیم گردید. گردآوری اطلاعات نشان داد که ابزار در بعد CVR دارای روایی محتوایی در تمامی عبارات میباشد. از طرفی در بعد CVI امتیازات کسب شده بین ۸/۰ تا ۱ برای این ابزار بود که مناسب بودن عبارات را در ابعاد سادگی، مربوط بودن و وضوح نشان داد.
اعتماد علمی یا پایایی^[۹۳] ابزار:
جهت تعیین اعتماد علمی- پایایی ابزار رضایت شغلی، پرسشنامه توسط ۳۰ نفر از پرسنل شاغل در مرکز بهداشتی درمانی که دارای مشخصات در نظر گرفته شده برای واحد های پژوهش بودند، با بهره گرفتن از روش آزمون مجدد تکمیل گردید. ضرایب اعتبار با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ محاسبه شد که خلاصه نتایج آن در زیر آمده است و حاکی از اعتبار بالای این پرسشنامه است. بطوریکه ضریب اعتماد برای ماهیت شغل با ۹۵/۰، سرپرست۹۷/۰، حقوق و مزایا ۹۴/۰، ترفیعات۸۵/۰، همکاران ۹۷/۰، شرایط محیط ۹۱/۰ و شاخص کل ۹۸/۰ محاسبه گردید.
۲- پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ(GHQ): فرم ۲۸ سوالی توسط گلدبرگ و هیلیر در سال ۱۹۷۹ تدوین شد. سوالهای این پرسشنامه به بررسی وضعیت سلامت فرد در یک ماهه اخیر میپردازد و نشانههایی مانند افکار، احساسات نابهنجار و جنبه هایی از رفتار قابل مشاهده که بر موقعیتهای کنونی تاکید دارد را بررسی میکند. این پرسشنامه به صورت ۴ گزینهای میباشد که با سوالات مربوط به علایم جسمانی شروع میشود و در ادامه سوالهای روانپزشکی را مطرح میکند.پرسشنامه از۴ خرده آزمون تشکیل شده است که هر کدام دارای ۷ سوال میباشند. سوالهای ۷-۱ نشانه های جسمانی، ۱۴-۸ مربوط به اضطراب و بیخوابی، ۲۱-۱۵ اختلال در کارکردهای اجتماعی و ۲۸-۲۲ مربوط به افسردگی میباشد. روش نمرهگذاری، لیکرت میباشد که بر اساس آن هر یک از سوالات به صورت ۴ درجهای از به هیچ وجه تا بسیار بیش از معمول میباشند.
در خصوص روایی و پایایی این پرسشنامه، تا کنون مطالعات فراوانی صورت گرفته است. در مطالعه انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی این پرسشنامه قابل استفاده در فرهنگهای مختلف و کشورهای در حال رشد میباشد. در ایران نیز، نور بالا وهمکاران در سال۱۳۸۰ طی مطالعهای که انجام دادند نشان دادند که بهترین نمره به روش لیکرت برای افراد مورد مطالعه ۲۳ است. با این روش نمرهگذاری، کسانی که نمره ۲۳ و کمتر به دست آوردند به عنوان فرد سالم و کسانیکه نمره ۲۴ و بالاتر گرفتهاند مشکوک به اختلال هستند(۴۲ و۴۳ و۴۴).
روش تجزیه و تحلیل داده ها:
یافته های این پژوهش بر حسب نوع متغیر کمی و کیفی است. در این بررسی رضایت شغلی به عنوان متغیر مستقل و کمی و سلامت عمومی به عنوان متغیر وابسته و بصورت کمی مورد بررسی قرار گرفته است. پس از جمع آوری داده ها، اطلاعات پرسشنامه ها وارد نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ گردید و جهت تعیین سطح رضایت شغلی و همچنین سطح سلامت عمومی واحدهای مورد پژوهش از فاصله اعتماد ۹۵% میانگین نمره ها استفاده شد. جهت بررسی میزان رضایت شغلی به تفکیک حیطهها بر حسب متغیرهای دموگرافیک ابتدا از آزمون KS (کولموگوروف-اسمیرنوف^[۹۴]) جهت بررسی نرمالیته توزیع این متغیرها (متغیر درصد سلامت و درصد رضایت شغلی) استفاده شد. نتیجه آزمون نشان داد که توزیع این متغیرها از توزیع نرمال پیروی نمیکند. لذا، جهت مقایسه بر حسب متغیر دموگرافیک از آزمون ناپارامتریک^[۹۵] من ویتنی^[۹۶] و کروسکال والیس^[۹۷] استفاده گردید. همچنین جهت مقایسه متغیرهای کمی از ضریب همبستگی اسپیرمن^[۹۸] استفاده گردید.
جهت رسیدن به هدف آخر تحقیق یعنی، بررسی ارتباط سلامت عمومی با رضایت شغلی به تفکیک حیطهها، از مدل رگرسیون لوجستیک چندگانه به روش Back Ward LR استفاده گردید. سطح معنیداری آماری آزمونها با ۰۵/۰> P و آزمونها به صورت دوطرفه مورد بررسی قرارگرفت.
لازم به ذکر است که، در بررسی ارتباط رضایت شغلی و سلامت عمومی با متغیرهای فردی و اجتماعی(جداول۱۸ و ۱۹و ۲۳ تا۳۴)، واژه میانگین، ناظر بر میانگین درصد(صفر تا صد) میباشد.
ملاحظات اخلاقی :
۱- مجوز انجام پژوهش از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان اخذ گردید.
۲- کسب معرفی نامه کتبی از ریاست محترم دانشکده پرستاری و مامائی رشت انجام شد.
۳- معرفی خود به عنوان پژوهشگر به مراکز بهداشتی- درمانی انجام شد.
۴- هدف از انجام پژوهش برای کارکنان مرکز بهداشتی- درمانی توضیح داده شد.
۵- اطلاعات لازم در مورد بینام بودن پرسشنامه ها و ناشناس ماندن افراد شرکت کننده در پژوهش به ایشان داده شد.
فصل چهارم
یافته های پژوهش:
در این فصل نتایج مربوط به تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرم فزار spss در قالب ۳۷ جدول و ۵ نمودار ارائه میشود.
جداول شماره ۷-۱ نشان دهنده توزیع ویژگیهای فردی و اجتماعی واحدهای مورد پژوهش و جداول ۱۷-۸ بیانگر توزیع نظرات واحدهای مورد پژوهش بر حسب انتخاب عبارات مربوط به سلامت عمومی و رضایت شغلی میباشد.
جدول شماره ۱۸ مربوط به تعیین میزان رضایت شغلی و ابعاد آن در واحدهای مورد پژوهش و جدول شماره ۱۹ و۲۰ و نمودار شماره ۱ جهت تعیین میزان سلامت عمومی و ابعاد آن در واحدهای مورد پژوهش تنظیم شده است.
جداول شماره ۳۴-۲۱ جهت بررسی میزان رضایت شغلی و سلامت عمومی بر حسب ویژگیهای فردی و اجتماعی که هدف شماره یک و دو تحقیق را در بر میگیرد، تنظیم شده است.
جهت رسیدن به هدف آخر تحقیق جدول شماره ۳۵ به بررسی ارتباط ابعاد رضایت شغلی و ابعاد سلامت عمومی با روش آماری اسپیرمن و جداول ۳۶ و ۳۷ و نمودارهای شماره ۵-۲ که مرحله نهایی مدل رگرسیون لوجستیک چندگانه است، تنظیم شده است.
جدول شماره ۱: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب جنس