در پژوهشی که توسط کالینز^[۸۶] و کلارک^[۸۷] (۲۰۰۳)، انجام شد به بررسی جعبه‌های سیاه^[۸۸] بین فعالیت‌های منابع انسانی و عملکرد شغلی پرداخته شد. آنها ارتباط بین یک مجموعه از فعالیت‌های ایجاد شبکه توسط منابع انسانی، جنبه‌های شبکه‌های داخلی و خارجی تیم‌های مدیران ارشد و عملکرد شغلی را بررسی کردند. نتایج مطالعه زمینه‌ای میان ۷۳ شرکت نشان داد که ارتباط میان فعالیت‌های منابع انسانی و عملکرد شغلی (افزایش فروش و افزایش سهام) از طریق شبکه‌های اجتماعی مدیران ارشد تعدیل می‌شود.
گرنام^[۸۹] و همکارانش (۲۰۱۲)، در پژوهش خود با هدف درک مشارکت شبکه‌ها در نوآوری و عملکرد شغلی، به بررسی ۱۴۳۵ شرکت کوچک و متوسط پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که روابط ناهمگن قوی، نوآوری را در سازمان‌های کوچک و متوسط بهبود می‌بخشد. با این وجود ارتباطات میان روابط شبکه‌ای و عملکرد شغلی بسیار پیچیده هستند. درنتیجه اگر سازمان‌های کوچک و متوسط قصد بهبود نوآوری دارند، فقط باید بر ترویج و نگهداری شبکه‌ها متمرکز شوند.
جانونن^[۹۰] و جانسون^[۹۱] (۲۰۱۱)، در پژوهش خود به دنبال درک این موضوع بودند که چگونه فرایندهای مختلف مدیریت دانش و الگوهای شبکه اجتماعی بر عملکرد تیم تاثیر می‌گذارند. آنها داده‌های پژوهش خود را از نمونه‌ای شامل ۷۶ تیم و ۴۹۹ کارمند در سازمان‌های مختلف در هر دو بخش خصوصی و دولتی در فنلاند به دست آوردند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که اگرچه اعضای تیم فرایند ایجاد دانش را در مرکز عملکرد شغلی می‌بینند، مدیران ارشد بر اهمیت شبکه‌های اجتماعی در ایجاد ارزش تاکید دارند. همچنین نتایج ارتباط مثبت بین درونی‎سازی، اجتماعی‌سازی و ترکیب را نشان دادند. آنها مشاهده کردند که حجم شبکه‌های ارتباطی داخلی کارکنان و گفتگو‌های اعضای تیم برای عملکرد شغلی سودمند است و تیم‌های با اندازه کوچک عملکرد بهتری دارند.

یانگ^[۹۲] و تانگ^[۹۳] (۲۰۰۳)، در پژوهش خود به بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی در عملکرد تحصیلی دانشجویان در آموزش آنلاین پرداختند. آنها از شبکه به عنوان یک وجه فرعی برای ارتقاء آموزش سنتی و رو در رو استفاده کردند و داده‌های خود را از ۴۰ دانشجوی رشته سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته جمع‌ آوری و به طور تجربی بررسی کردند که چگونه شبکه‌های اجتماعی (دوستی، مشورتی و رقابتی) با عملکرد دانشجویان مرتبط هستند. نتایج نشان داد که متغیرهای شبکه‌های مشورتی با عملکرد دانشجویان در کلاس درس و در اجتماع ارتباط مثبت داشتند و متغیرهای شبکه رقابتی با عملکرد همه دانشجویان ارتباط منفی داشتند. متغیرهای شبکه‌های مشورتی و رقابتی پیش بینی کننده‌های خوبی برای عملکرد تحصیلی دانشجویان بودند. با این وجود متغیرهای شبکه رقابتی دارای قدرت نفوذ در عملکرد دانشجویان در اجتماع نبودند. متغیرهای شبکه دوستی تعیین کننده عملکرد دانشجویان نبودند.
کو ^[۹۴]و همکاران (۲۰۰۵) در پژوهش خود به بررسی ارتباط بین سبک‌های ارتباطی، شبکه‌های اجتماعی و عملکرد یادگیری در انجمن‌های یادگیری مشارکتی به کمک کامپیوتر پرداختند. با بهره گرفتن از تحلیل شبکه اجتماعی و جمع آوری پیمایشی داده‌ها آنها تحلیل کردند که چگونه ۳۱ یادگیرنده زمانی که باید با یکدیگر با بهره گرفتن از ابزارهای مشارکتی آنلاین در طراحی سیستم‌ها همکاری کنند، شبکه‌های اجتماعی یادگیری مشارکتی را توسعه می‌دهند. آنها به منظور گردآوری داده‌های مورد نیاز از دو پرسشنامه در آغاز و پایان سال تحصیلی استفاده کردند. اولین پرسشنامه در هفته دوم نیمسال اول تحصیلی به منظور بررسی شبکه‌های دوستی موجود توزیع شد. در پایان ترم دوم از دانشجویان خواسته شد نام افرادی را که برای مبادله اطلاعات با آنها گفتگو می‌کنند گزارش دهند. نتایج بررسی آنها نشان داد که هر دو عوامل فردی و ساختاری (یعنی سبک‌های ارتباطی و شبکه‌های دوستی موجود) به طور چشمگیری بر روش توسعه یادگیی مشارکتی توسط یادگیرندگان شبکه‌های اجتماعی، تاثیر می‌گذارند. همچنین شبکه‌های دوستی موجود بر ظهور شبکه‌های اجتماعی مشارکتی تاثیر می‌گذارند. دانشجویانی که روابط دوستانه قوی در شبکه‌های موجود داشتند، در حلقه‌های اجتماعی اولیه خود می‌ماندند، در حالی که کنشگران خارجی تمایل داشتند که ارتباطات بیشتری را شکل دهند و آزادانه به سمت حلقه‌های اجتماعی متفاوت حرکت می‌کردند. یادگیرندگانی که تمایل بیشتری به برقراری ارتباط نشان می‌دادند یا به طور ابتدایی سرگرم شبکه‌های جانبی بودند، شانس بیشتری برای یافتن اتصالات جدید داشتند. آنها همچنین فهمیدند که ویژگی‌های شبکه اجتماعی تاثیرات قابل ملاحظه‌ای بر عملکرد یادگیرندگان دارد به گونه‌ای که کنشگران مرکزی در شبکه‌های اجتماعی مشارکتی تمایل به دریافت نمرات نهایی بالاتر داشتند. آنها پیشنهاد کردند که ارتباطات و شبکه‌های اجتماعی باید عناصر مرکزی در محیط‌های یادگیری باشند.
جدول ۲-۴ پیشینه پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور را به طور خلاصه نشان می‌دهد.
جدول۲-۴ پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور

 

نویسنده	هدف	جامعه آماری	یافته‌های اصلی
(Ahuja, 2000)	بررسی تاثیر شبکه ارتباطی شرکت بر نوآوری	شرکت‌های صنایع بین المللی شیمیایی	روابط مستقیم و غیرمستقیم هر دو تاثیر مستقیم بر نوآوری دارند، اما در شبکه‌های مشارکتی بین سازمانی، افزایش حفره‌های ساختاری تاثیر منفی بر نوآوری را نشان داد.
(AnnSykes et.al, ۲۰۱۴)	بررسی نقش شبکه‌های مشورتی در پیاده سازی سیستم سازمانی و عملکرد شغلی	۸۷ کارمند یک سازمان بزرگ مخابراتی	مشورت از طریق جریان کاری و از طریق نرم افزار با عملکرد شغلی مرتبط بودند.
(Calins & Klark, 2003)	بررسی جعبه‌های سیاه[۹۵] بین فعالیت‌های منابع انسانی و عملکرد شغلی	۷۳ شرکت	ارتباط میان فعالیت‌های منابع انسانی و عملکرد شغلی( افزایش فروش و افزایش سهام) از طریق شبکه‌های اجتماعی مدیران ارشد تعدیل می‌شود.
(Cho et.al, 2007)	بررسی ارتباط بین سبک‌های ارتباطی، شبکه‌های اجتماعی و عملکرد یادگیری در انجمن‌های یادگیری مشارکتی به کمک کامپیوتر	۳۱ دانشجوی دانشگاه	درجه نزدیکی به مرکز به طور مثبت با سطح آموزشی دانش آموزان مرتبط بود.
(Gronum et.al, 2012)	درک مشارکت شبکه‌ها در نوآوری و عملکرد شغلی	۱۴۳۵ شرکت کوچک و متوسط	روابط ناهمگن قوی، نوآوری را در سازمان‌های کوچک و متوسط بهبود می‌بخشد.

نیز ایشان می‌فرماید: «قَالَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ ع‏ یَا رَبِّ أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَکَ فَقَالَ حُبُ‏ الْأَطْفَالِ‏ فَإِنِّی فَطَرْتُهُمْ عَلَى تَوْحِیدِی فَإِنْ أَمَتُّهُمْ أَدْخَلْتُهُمْ بِرَحْمَتِی جَنَّتِی‏؛ موسی۷از خدا پرسید: خدایا برترین اعمال نزد تو کدام است؟ خداوند فرمود: دوست داشتن کودکان؛ زیرا من آن‌ها را بر فطرت توحید خود آفریدم و اگر آن‌ها را بمیرانم، همه آن‌ها را به رحمت خود، به بهشت وارد می‌کنم».^[۴۴۵]
برخی از آثاری که محبت کافی به کودک میتواند در بر داشته باشد، به شرح ذیل است:
۲-۶-۱-۱-۱-۱- رفع و ارضای نیاز طبیعی کودک: پاسخ‌گویی به نیازهای عاطفی کودک، افزون بر آن‌که او را از عوارض ناشی از ارضا نشدن آن مصون میدارد، او را در حالت اعتدال روحی- روانی قرار خواهد داد. اما اگر این نیاز کودک، ارضا نشود، مشکلات بسیاری را پدید خواهد آورد.^[۴۴۶] به عقیده بسیاری از دانشمندان، اکثر تندخویی‌ها، خشونت‌ها، لج‌بازی‌ها، زورگویی‌ها، بدبینی‌ها، اعتیادها، افسردگی‌ها، گوشه‌گیری‌ها، ناامیدی‌ها و ناسازگاری‌های افراد، معلول عقده حقارتی است که در اثر محرومیت از محبت به وجود آمده است.^[۴۴۷]
لذا با محبت به کودک، میتوان از بسیاری از انحرافات جلوگیری کرد؛ زیرا کمبود محبت، یکی از عوامل بسیار قوی برای سوق دادن اطفال و نوجوانان به سوی بزهکاری است.^[۴۴۸] روان‌شناسان و متخصصان اطفال که چندین هزار نمونه از جرایم را بررسی کردهاند، به این نتیجه رسیدهاند که برخی از کودکان به علت این‌که در محیط خانواده مورد بی‌مهری و بی‌اعتنایی پدر و مادر خود قرار گرفته‌اند، در واکنش به این کمبود، شروع به سرقت یا آزار دیگران کرده‌اند.^[۴۴۹]

۲-۶-۱-۱-۱-۲- جلب اعتماد کودک به محبت کننده؛ برای تربیت‌پذیری، متربّی باید به مربی اعتماد داشته و از او حرف شنوی داشته باشد.^[۴۵۰] این اعتماد و حرف شنوی، با محبت ایجاد میشود و طبیعی است که هر محبوبی، کلامش گوش‌کردنی است. امام علی۷در این‌باره در وصیت به فرزندش میفرماید: «…وَ اعْلَمْ أَیْ بُنَیَّ أَنَّهُ مَنْ لَانَتْ کَلِمَتُهُ وَجَبَتْ‏ مَحَبَّتُه‏…؛ فرزندم، بدان کسی که سخنش نرم است، باید او را دوست داشت».^[۴۵۱]
۲-۶-۱-۱-۱-۳- یادگیری شیوه محبت به دیگران؛ کودکی که در محیط گرم محبت، اظهار محبت را از پدر و مادر یاد میگیرد، خوش قلب، خیرخواه و انسان‌دوست، بار میآید و در آینده در محبت به فرزندان خود و دیگران ناتوان نخواهد بود.^[۴۵۲]
۲-۶-۱-۱-۱-۴- اعتماد به نفس؛ از دیگر آثار محبت به کودک و از عوامل موفقیت فرد در زندگی فردی و اجتماعی، اعتماد به نفس است؛ زیرا با محبت به کودک، او احساس ارزشمندی میکند. در مقابل اگر به او محبت نشود، گرچه در زندگی موفق هم باشد، احساس بیارزشی و خود‌کم‌بینی کرده و به خود و دیگران بی اعتماد خواهد شد.^[۴۵۳]
با در نظر گرفتن مجموعه سیره‌ها و روایات معصومان:، چنین برداشت می‌شود که محبت به کودکان و فرزندان، سیره آنها بوده و این محبت، اختصاص به فرزندان معصوم آنها نیز نداشته است. چنانچه در روایتی به نقل از مالک آمده است: پیامبر اکرم۶به دیدار انصار میرفت و بر کودکان سلام میکرد و دست بر سر آنها میکشید و برای آنها دعا میکرد.^[۴۵۴]
۲-۶-۱-۱-۲- شیوه‌های ابراز محبت به کودکان
یکی از نکات مهم در مسأله محبت به کودکان، این است که تنها به محبت درونی اکتفا نشود؛ زیرا محبت وقتی مؤثر و مفید خواهد بود که ابراز گردد و کودک از محبت به خود آگاه شود و گرنه اصل محبت داشتن، تنها برای محبت کننده میتواند مفید باشد نه برای محبت شده.
خداوند، خود در موضع تربیت، این شیوه را به کار بسته است. در قرآن کریم، نمونه‌ای از این‌گونه اظهار محبت را می‏توان در جریان گفتگوی خدا با موسی۷در کوه طور و گذاردن تکلیف پیامبری بر عهده او مشاهده کرد: *(…وَ أَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِّنِّى‏ِ…؛ …و من محبّتى از خودم بر تو افکندم، تا در برابر دیدگان [علم‏] من، ساخته شوى (و پرورش یابى )…)* طه/۳۹
در این آیه، خداوند با موسی۷سخن میگوید و از این‌که او را در کودکی، غرق محبت خویش کرده بود پروردگار، آن‌چنان محبت و علاقه قلبى و جاذبه الهى در وجود موسى قرار داد که هر که به او مى‏نگریست، مجذوب او می‌شد.^[۴۵۵] نکته قابل توجه، این‌که چون لسان آیه، لسان کمال عنایت و شفقت ولطف و انس است، سخن، با ضمیر متکلم وحده (القیتُ) اظهار شده است و این نهایت نزدیکی و صمیمیت را میرساند. نیز محبت را نکره آورده و فرموده” محبتى بر تو افکندم” تا به عظمت و فخامت و عجیب بودن آن اشاره کند. به راستی همین شیرینی و محبت لطف الهی است که موسی۷را بر انجام تکلیف توانا میکند.^[۴۵۶]
ابراز محبت، نکتهای است که ائمه:نیز اصحاب خود را به آن سفارش کردهاند و روش‌های متفاوتی را در ابراز محبت به کودکان و فرزندان خود به کار می بردهاند که در ذیل به پاره‌ای از آ‌ن‌ها اشاره میشود.
۲-۶-۱-۱-۲-۱- بیان محبت: علی۷به فرزندش حسن۷میفرماید: «وَجَدْتُکَ‏ بَعْضِی‏ بَلْ وَجَدْتُکَ کُلِّی حَتَّى کَأَنَّ شَیْئاً لَوْ أَصَابَکَ أَصَابَنِی وَ کَأَنَّ الْمَوْتَ لَوْ أَتَاکَ أَتَانِی فَعَنَانِی مِنْ أَمْرِکَ مَا یَعْنِینِی مِنْ أَمْرِ نَفْسِی فَکَتَبْتُ إِلَیْکَ کِتَابِی هَذَا مُسْتَظْهِراً بِه‏…؛ و تو را دیدم که پارهای از منی، بلکه دانستم که مرا همه جان و تنی، چنانکه اگر آسیبی به تو رسد به من رسیده و اگر مرگ بر سر وقتت آید، رشته زندگی مرا بریده. پس کار تو را چون کار خود شمردم و این اندرزها را به تو راندم تا تو را پشتیبانی باشد».^[۴۵۷]
۲-۶-۱-۱-۲-۲- بوسیدن کودک: امام باقر۷از پدر خود و او نیز از امام حسین۷نقل میکند که فرمود: من و برادرم نزد جدم رسول خدا۶رفتیم. پیامبر۶، من را بر زانوی چپ و برادرم حسن را بر زانوی راست خویش نشاند. سپس ما را بوسید و فرمود: «پدرم به فدای دو فرزندی باد که امام هستند».^[۴۵۸]
۲-۶-۱-۱-۲-۳- میوه نوبر را به کودکان دادن: ابوهریره میگوید: هر گاه برای پیامبر۶میوه نوبر میآوردند، میگفت: «خدایا به شهر ما میوه و به مدّ و صاع^[۴۵۹] ما، برکت روزافزون ده». سپس این میوه نوبر را به کوچک‌ترین کودکانی که نزد او حاضر بودند، میداد.^[۴۶۰]
۲-۶-۱-۱-۲-۴- هدیه دادن به کودکان: امام صادق۷فرمود: «إِذَا سَافَرَ أَحَدُکُمْ‏ فَقَدِمَ مِنْ سَفَرِهِ فَلْیَأْتِ أَهْلَهُ بِمَا تَیَسَّرَ وَ لَوْ بِحَجَر؛ هرگاه مردی به سفر میرود، هنگامی‌که نزد خانوادهاش برمیگردد، باید چیز تازه و مطبوعی برای آنها بیاورد؛ اگرچه چیز کم ارزشی هم‌چون سنگی باشد».^[۴۶۱]
۲-۶-۱-۱-۲-۵- بازی کردن با کودکان و سواری دادن به آنها: جابربن عبدالله میگوید: «دَخَلْتُ عَلَى النَّبِیِّ ص وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ ع عَلَى ظَهْرِهِ وَ هُوَ یَجْثُو لَهُمَا وَ یَقُولُ نِعْمَ الْجَمَلُ جَمَلُکُمَا وَ نِعْمَ الْعَدْلَانِ أَنْتُمَا؛بر پیامبر۶وارد شدم، در حالی‌که حسن و حسین۷را بر پشت او سوار بودند و پیامبر۶، برای آنها زانو زده بود و میگفت: چه شتر خوبی دارید و چه سواران خوبی هستید».^[۴۶۲]
۲-۶-۱-۱-۳- چگونگی به‌کارگیری محبت در تربیت قرآنی کودکان
محبت، در دین اسلام، جایگاه والایی دارد تا آن‌جا که یکی از فروع شریعت مقدس اسلام، «تولّی» می‌باشد. قرآن کریم در این زمینه میفرماید: *(مُّحمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلىَ الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ…؛ محمّد۶فرستاده خداست و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند…)* فتح/ ۲۹
البته نباید فراموش کرد که معیار مسلمان بودن، گفتن شهادتین است، نه سلیقه شخصی ما یا ظاهر افراد. بنابراین همه کسانیکه در جامعه اسلامی هستند، مسلمانند و باید با آنان مهربان بود. بالاتر از این، باید به این نکته توجه داشت که رابطه عاطفی‌ای که بین خدا و بنده در اسلام وجود دارد، در ادیان دیگر کمتر مشاهده میشود. معرفی «اللّه »، به عنوان خدایی که با بندگانش ارتباط محبتآمیز دارد، از افتخارات دین اسلام است. مهربانی و عطوفت در سیره پیامبر اسلام۶و ائمه معصومین:از دیگر نکات بارزی است که میتواند در ارائه چهرهای زیبا از دین مؤثر باشد و به جذب هر چه بیشتر کودکان، نوجوانان و جوانان بینجامد.
بنابراین لازم است علاوه بر ارتباط مهرآمیز مربّی قرآن، در جهت تقویت ارتباط محبت‌آمیز کودکان با خدا و اولیای او همت گماشت. بر این اساس، در تربیت قرآنی کودکان، باید با درونی کردن محبت‌ در دو زمینه «محبت به خدا» و «محبت به اولیای خدا»، به ارائه چهرهای زیبا و خوشایند از دین، اقدام نمود که در ذیل، به تبیین هر یک می‌پردازیم:
۲-۶-۱-۱-۳-۱- محبت به خدا: انسان دارای غرایز، احساسات و انگیزه‌های بسیاری است. اصیل‌ترین این امیال فطری عبارتند از میل به ادراک، میل به قدرت، میل به عشق و پرستش.^[۴۶۳]
به طور کلی برای محبّت از نظر شدت و ضعف، سه مرتبه میتوان قائل شد:^[۴۶۴]
- مرتبه ضعیف که مقتضی نزدیک شدن به محبوب در وضعیت عادی است؛ ولی هیچ نوع فداکاری و از خودگذشتگی در آن وجود ندارد.
- مرتبه متوسط که افزون بر خواست نزدیک شدن، مقتضی فداکاری در راه اوست؛ تا حدّی که با منافع کلی و مصالح اساسی شخصی مزاحمت نداشته باشد.
- مرتبه شیفتگی و خودباختگی که از هیچ فداکاری در راه محبوب دریغ نمیورزد و کمال لذت خود را در تبعیت از او در اراده و صفات بلکه در فنای خود در راه او میداند. این همان عشق به خداست که از اهداف تربیت دینی در بُعد عاطفی شمرده میشود.
شهید مطهری هم درباره عشق میگوید: «وقتی محبت به حالتی برسد که زمام فکر و اراده انسان را بگیرد و بر عقل و اراده چیره گردد، این حالت را عشق مینامند و هر عشقی که به مرحله عشق واقعی برسد به مرحله پرستش میرسد^[۴۶۵] که در این حالت، انسان میخواهد از وجود محدود خویش پرواز کرده و به حقیقتی پیوند یابد که در آن جا نقص و محدودیتی وجود ندارد».^[۴۶۶]
راسل در زمینه تمایلات انسان میگوید: «میان انسان و جانوران دیگر تفاوت‌های گوناگونی وجود دارد که پاره‌ای عقلی است و پاره‌ای عاطفی. یکی از تفاوت‌های عاطفی مهم این است که تمایلات انسان بر خلاف جانوران، اساساً بی حدّ و حصر است و ارضای کامل آنها ممکن نیست».^[۴۶۷]
این امیال با این‌که به امور گوناگونی تعلق میگیرند، سرانجام، همه آنها به هم میپیوندند و ارضای نهایی آنها در یک چیز خلاصه میشود و آن عبارت از ارتباط با سرچشمه بینهایت علم و جمال و کمال است.
سخن زیبای خداوند به حضرت داود۷، گویای اوج محبت پروردگار به بندگانش می‌باشد: « یَا دَاوُدُ أَبْلِغْ أَهْلَ أَرْضِی أَنِّی حَبِیبُ مَنْ أَحَبَّنِی وَ جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی وَ مُونِسٌ لِمَنْ أَنِسَ بِذِکْرِی وَ صَاحِبٌ لِمَنْ صَاحَبَنِی وَ مُخْتَارٌ لِمَنِ اخْتَارَنِی وَ مُطِیعٌ‏ لِمَنْ أَطَاعَنِی مَا أَحَبَّنِی أَحَدٌ أَعْلَمُ ذَلِکَ یَقِیناً مِنْ قَلْبِهِ إِلَّا قَبِلْتُهُ لِنَفْسِی وَ أَحْبَبْتُهُ حُبّاً لَا یَتَقَدَّمُهُ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِی،^[۴۶۸] مَنْ طَلَبَنِی بِالْحَقِّ وَجَدَنِی وَ مَنْ طَلَبَ غَیْرِی لَمْ یَجِدْنِی‏؛ من طلبنى بالحق وجدنى، و من طلب غیرى لم یجدنى؛ ای داود! به بندگانم بگو که من دوست کسی هستم که مرا دوست داشته باشد و هم‌نشین کسی هستم که هم‌نشین من باشد و مونس کسی هستم که با یاد من مأنوس باشد و همراه کسی هستم که همراه من باشد و کسی را انتخاب میکنم که مرا انتخاب کرده است و مطیع کسی هستم که از من اطاعت کند و اگر بدانم کسی قلباً مرا دوست می‌دارد، آن‌چنان دوستش میدارم که هیچیک از بندگانم را دوست نداشته‌ام، و کسى‌که حقیقتاً در جستجوى من باشد، مرا خواهد یافت و کسى‌که در پى غیر من باشد، هرگز مرا نخواهد یافت».^[۴۶۹]
بنابراین باید خداوند را به گونه‌ای معرفی کرد که کودک، خود به خود به این مطلب پی ببرد که گمشده او، همان خداست.^[۴۷۰] جهت تحقق این هدف، به صفات مربوط به جمال و کمال خداوند اشاره میکنیم که سبب شناخت عمیق کودک به خداوند و جلب محبت او میشود:
۲-۶-۱-۱-۳-۱-۱- تأکید بر معرفی صفات خدا (بخصوص لطف و رحمت واسعه الهی):
در متون اسلامی بر معرفی صفات خدا بسیار تأکید شده است؛ در قرآن، خداوند از راه صفات به مردم معرفی شده است. در آیات متعددی خداوند با صفات سمیع، علیم^[۴۷۱]، ذوفضل^[۴۷۲]، حیّ، قیوم، عظیم^[۴۷۳]، غنیّ، حمید^[۴۷۴]، رؤف، رحیم^[۴۷۵] و … توصیف شده است. شناساندن صفات خدا، یکی از روش‌های کارآمد در رشد و ارتقای معرفت و اعتقاد به خدا است. در این روش، مربّی به جای متمرکز شدن بر ترسیم تصویری از ماهیت خداوند متعال، سعی میکند صفات جلال و جمال خداوند متعال را برای متربّی به تصویر بکشد.
مزایای روش معرفی صفات خدا
همان‌طور که بیان شد به‌کارگیری این روش، نقش بسزایی در ترسیم تصویری محبت‌آمیز از خداوند در ذهن کودکان دارد که در ذیل به برخی مزایای آن اشاره می‌شود:^[۴۷۶]
- مفاهیم به کار گرفته شده، واضح، روشن و برای اکثر مردم بخصوص کودکان، به آسانی قابل فهم است. مهربانی، شفقت، بخشش و … مفاهیمی هستند که همه، پیوسته با آن سروکار دارند و به همین سبب، درک آن‌ها، به ویژه اگر همراه با ارائه مصداق باشد- مانند سیره معصومان:- آسان است.
- در این روش، در ذهن کودک، تصورات نادرستی نسبت به خداوند ایجاد نمیگردد. به همین سبب در روایات، در هر موردی که احتمال پیدایش تصور نادرست در مخاطب بوده است، به صراحت، آن را متذکر شده‌اند.^[۴۷۷]
- این روش، علاقه و محبت به خدا را در کودکان ایجاد میکند؛ زیرا انسان فطرتاً و از عمق وجود خود، کسی را که جامع صفات نیکو و زیبا باشد دوست دارد و از هر که صفات ناپسند دارد بیزار است. از این‌رو انسان وقتی خود را با خدایی مواجه میبیند که «در عین قدرت، بخشنده و آمرزنده است؛ در حال غضب، بسیار بردبار است؛ آفریننده آفریننده‌ها است؛ با عزتش، عزیزان را مقهور کرده؛ بزرگان، در مقابل بزرگیش متواضعند؛ هر گاه او را بخوانیم جوابمان میدهد؛ زشت‌کاری‌هایمان را میپوشاند؛ درِ خانه اش هیچ‌گاه بسته نمیشود؛ گدایی از درگاهش رانده نمیشود؛ آرزومندی از درگاهش ناامید نمیگردد؛ مأمن خائفان است، نجات‌دهنده صالحان، بالابرنده مستضعفان، خوار کننده مستکبران، در هم شکننده زورگویان و جباران، نابود کننده ستمگران، فریادرس دادخواهان است و …»^[۴۷۸] خود به خود علاقه و محبت به خدا را در خود احساس میکند.
- آشنایی متربّی با صفات خدا، موجب میشود، وظیفه خود را در مقابل خدا تشخیص دهد و بداند چه کارهایی موجب غضب اوست و این امر در جهت دادن به اعمال و رفتار او بسیار مؤثر است.
قرآن کریم بیان میکند که انسان، شایستگی آن را دارد که دلبسته حضرت حق شود: *(وَ مِنَ النَّاسِ مَن یَتَّخِذُ مِن دُونِ اللَّهِ أَندَادًا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ…؛ بعضى از مردم، معبودهایى غیر از خداوند براى خود انتخاب مى‏کنند و آنها را هم‌چون خدا دوست مى‏دارند. امّا آنها که ایمان دارند، عشقشان به خدا، (از مشرکان نسبت به معبودهاشان،) شدیدتر است…)* بقره/ ۱۶۵.
اساساً عشق حقیقى، همیشه متوجه نوعى از کمال است، انسان هرگز عاشق عدم و کمبودها نمى‏شود، بلکه همواره دنبال هستى و کمال مى‏گردد و به همین دلیل آن کس که هستى و کمالش از همه برتر است، از همه کس به عشق ورزیدن سزاوارتر مى‏باشد. کوتاه سخن این‌که همانطور که آیه فوق مى‏گوید، عشق و علاقه افراد باایمان نسبت به خدا از عشق و علاقه بت‌پرستان به معبودهاى پنداریشان ریشه‏دارتر و عمیق‌تر و شدیدتر است؛ چرا که عشق مؤمنان از عقل و علم و معرفت سرچشمه مى‏گیرد، اما عشق کافران از جهل و خرافه و خیال!^[۴۷۹]
در سیره معصومان:نیز در مورد محبت خدا نسبت به انسان‌ها مطالبی ذکر گردیده است. برای نمونه نقل شده که: مردی لانه پرنده‌ای را که در آن جوجه وجود داشت، میآورد و پدر و مادر جوجه‌ها نیز به دنبال او پرواز میکردند و بر دستان او فرود میآمدند. پیامبر۶رو به یارانش کرد و فرمود: «از رفتار این دو پرنده نسبت به جوجه‌شان تعجب میکنید؟! قسم به آن‌که مرا به حق مبعوث کرده است، خداوند به بندگان خود مهربان‌تر است تا این دو پرنده نسبت به جوجه‌شان».^[۴۸۰]
۲-۶-۱-۱-۳-۱-۲- منعم بودن خداوند و روش یادآوری نعمت‌های الهی
یکی از راه‌های متوجه ساختن همگان ـ بخصوص کودکان ـ به سوی خداوند، یادآوری نعمت‌های الهی است چنان‌چه خداوند به‌طور صریح به حضرت موسی۷وحی کرد: «أَحْبِبْنِی وَ حَبِّبْنِی إِلَى خَلْقِی قَالَ مُوسَى یَا رَبِّ إِنَّکَ لَتَعْلَمُ أَنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ أَحَبَّ إِلَی‏ مِنْکَ فَکَیْفَ لِی بِقُلُوبِ الْعِبَادِ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِ فَذَکِّرْهُمْ نِعْمَتِی وَ آلَائِی فَإِنَّهُمْ لَا یَذْکُرُونَ مِنِّی إِلَّا خَیْراً؛ ای موسی مرا دوست بدار و مرا محبوب بندگانم قرار بده! موسی گفت: خدایا! تو میدانی که من هیچکس را مانند تو دوست ندارم، امّا بندگانت را چگونه به این کار ترغیب کنم؟ خداوند فرمود: نعمت هایم را به آنان گوشزد کن که آنان در این صورت جز به نیکی از من یاد نمیکنند»^[۴۸۱].
روشن است که خداوند متعال، نعمت‌های مادی و معنوی فراوانی برای بشر آفریده است. به عبارتی، خداوند، انسان را سرشار از نعمت‌های خویش نموده و همه نوع نعمت در اختیار او قرار داده است. در قرآن، نعمت‌های الهی بر دو گونه‌اند: نعمت‌های ظاهری و نعمت‌های باطنی؛ چنان‌که خداوند در قرآن کریم می فرماید: *(…وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَهً وَ بَاطِنَهً…؛ و نعمت‌های آشکار و پنهان خود را به طور فراوان بر شما ارزانی داشته است.)* لقمان /۲۰
در این‌که منظور از نعمت‌های «ظاهر» و «باطن» در آیه چیست، مفسّران بسیار سخن گفته‌اند. در احادیثی که از پیامبر مکّرم اسلام۶و ائمه اطهار:نقل شده است، نعمت ظاهری را رزق و آفرینش نیکو و توحید و نبوت و اسلام و نعمت باطنی را ولایت و مودت اهل بیت پیامبر۶دانسته‌اند.^[۴۸۲] از سوی دیگر، قرآن کریم در آیاتی چند، به یادآوری نعمت‌های الهی سفارش نموده است. برای مثال، می‌فرماید: *(یَأَیهَُّا النَّاسُ اذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکمُ‏ْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ یَرْزُقُکُم مِّنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ لَا إِلَاهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَکُون؛ ای مردم به یاد آورید نعمت‌های خدا را بر شما؛ آیا آفریننده‌ای جز خدا هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ هیچ معبودی جز او نیست؛ با این حال چگونه به سوی باطل منحرف می‌شوید؟)* فاطر/ ۳
بنابراین یکی از روش‌های تربیتی پیامبران الهی، یادآوری نعمت‌های الهی می‌باشد تا به این وسیله، گرایش انسان‌ها را به سوی صاحب نعمت برانگیزند و سپاس‌گزاری از نعمت‌دهنده را که از گرایش‌های ریشه‌دار و فطری انسان است، در آنان بیدار سازند. چنان‌که حضرت امیرالمؤمنین علی۷در این باره می‌فرماید: «فَبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَیْهِمْ‏ أَنْبِیَاءَهُ‏ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ…؛ پس خداوند رسولانش را بر انگیخت، و پیامبرانش را به دنبال هم به سوى آنان گسیل داشت، تا اداى عهد فطرت الهى را از مردم بخواهند، و نعمتهاى فراموش شده او را به یادشان آرند …»^[۴۸۳]
علاوه بر این، باید تصویری که از خداوند در ذهن کودکان شکل می‌گیرد، خدایی غنی و بزرگی باشد که نه تنها توانایی برآوردن همه خواسته‌های بشر را دارد بلکه بسیاری از نعمت‌هایی که به انسان می‌دهد، پیش از این بوده که انسان، نیازش را بیان کند. امام علی۷در خطبه اشباح در وصف خداوند میفرماید: «مَا لَا تُنْفِدُهُ مَطَالِبُ الْأَنَامِ لِأَنَّهُ الْجَوَادُ الَّذِی‏ لَا یَغِیضُهُ سُؤَالُ السَّائِلِینَ وَ لَا [یُبَخِّلُهُ‏] یُبْخِلُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّین‏؛ در نزد او، آن‌قدر از نعمت‌ها وجود دارد که هر چه انسان‌ها درخواست کنند تمامی نمیپذیرد؛ چون او بخشنده‌ای است که درخواست نیازمندان، چشمه وجود او را نمیخشکاند و اصرار و درخواست‌های پیاپی، او را به بخل ورزیدن نمیکشاند».^[۴۸۴]
مرحوم نراقی در بیان طریق تحصیل محبت خدا و تقویت آن از این راه میگوید: «یکی از راه‌های تحصیل محبت خدا و تقویت آن، دوام فکر و ذکر به یاد خدا و تفکر در شگفتی‌های آفرینش و … و آن‌چه از نعمت‌های غیر متناهی در دنیا و آخرت مهیّا نموده است، می‌باشد».^[۴۸۵]
سخن ژان ژاک روسو نیز از تأثیر یادآوری نعمت‌ها در تحریک احساسات انسان و تحصیل محبت خدا نشان دارد. وی در کتاب امیل میگوید: «از مشاهده نعمت‌های بیکران و الطاف بی پایان او[ احساس] رقّت به من دست میدهد. بخشش‌های او را از دل و جان شکر میگویم».^[۴۸۶]
از این‌رو، در دوره دبستان با توجه به تمایلات فطری و گرایش‌های ذاتی پاک و دست نخورده کودکان، بهتر می‌توان از روش یادآوری نعمت‌های الهی در آموزش و تعمیق بینش الهی آنان استفاده کرد. یادآوری نعمت‌های خداوند، می‌تواند به تقویت و تعمیق شناخت کودک در مسأله خداشناسی کمک کند تا بتواند ولی نعمت خود را بشناسد و وظایف خود را از قبیل شکرگزاری و ایمان به او، ایفا کند. با یادآوری نعمت‌های الهی، می‌توان ذهن کودک را به خدای مهربان متوجه کرد و میل و گرایش او را نسبت به خدایی که همه چیز را آفریده و به همه کمک می‌کند، جلب نمود. بر این اساس، در تدریس و آموزش خداشناسی و معاد به کودکان، باید بیش‌تر بر محبت و عشق الهی به همه انسان‌ها و به ویژه نیکوکاران و دادن پاداش و نعمت‌های بهشتی به آنان در روز قیامت تأکید کرد و آنان را نسبت به خدا و رحمت او امیدوار و علاقه‌مند ساخت و از بیان عذاب و رنج دوزخ، که زندگی پس از مرگ را به گونه‌ای وحشتناک و دهشت‌انگیز ترسیم نماید، خودداری کرد.

(مثنوی۲/۲۱۱۸)

 

 

 

هر یکی در پرده یی، موصول خوست

 

 

 

وهم اوآن است کآن خود عین هوست

 

 

 

 

 

 

 

(مثنوی۴/۳۷۰۴)

 

 

 

لَـا اِسْـمَ لـَارَسْـمُ ولَاصِــفَت بِــــــزَان

 

 

 

بِی خَوَرْ چَه یافت خُــود ژَ بِی نِشَان

 

 

 

۱) ترجمه بیت: خداوند را بدون مشخصاتی ظاهری بدان، وقتی انسان خود خبری نداشته باشد چگونه می‌تواند ازچیزی که نشانی ندارد خبری بدهد.
۲) نکات بلاغی: بِزان با نِشان: کلمه قافیه است، اسم، رسم وصفت: مراعات النظیر است، بِی خَوَر: بی خبر بدون اطلاع و آگاهی، واج آرای: (الف).
۳) شرح مفاهیم عرفانی: هر اسمی که بر ذات حق به اعتبار متصف شدن به صفتی از صفتهای حق که عَرَض به غیر است، همانند ضارب، احمر دلالت کند صفت گویند، و هر لفظی که بر ذات بی اعتبار وصفت دلالت نماید همانند زید و رجل این را اسم نامند. امّا در مکتب شیعه اسماء وصفات غیر از حق مخلوق خداوند به حساب میآیند. خداوند متعال اسماء را با حرف وحروف آفریده امّا خودش به حروف توصیف نمیشود. امام باقر علیه السلام دراین مورد میفرمایند: «وَ اللهُ خَالِقُ ألْأشیَاءِ لَا مِنْ شَیءٍ ، یُسَّمِی بّأسْمَائِهِ فَهُوَ غَیْرُ أسْمَائِهِ وَألْأسْمَاءُ غَیْرُهُ وَ ألْمَوْصُوفُ غَیْرُ ألْوَاصِفِ» واسم خداوند، غیر از خداوند است و تمام چیزی که اسم برآن واقع می گردد او مخلوق خداوند است. چون خداوند غایت الغایات است واز طرفی چون غایت موصوف است پس تمام موصوفات مخلوق حقند، و خالق اشیاء نمیتواند موصوف باشد. صوفیه برای اعتبارات هیچ ارزشی قایل نیستند: چون خداوند وجود محض است، وغیردر وجود حق هیچ آمیزشی ندارد وحق هم به خاطر ذاتش از هر کثرت وترکیبی بدور است. صوفیه در مورد اسماء خداوند می گویند: «بَعْضُ هُمْ أسْمَاءُ اللهِ لَیْسَتْ هِی اللهَ وَ لاغَیْرَهُ کَمَا قَالُوا فِی الْصِّفاتِ، وَ قَالَ بَعْضُ هُمْ أسْمَاءُ اللهِ هِیَ اللهَ»، از این که صفات و اسماء در ذات حق راه ندارد سرّی نهفته است، که آن فنای تمامی تعینات است. که در شهود عارف حق مشاهده میگردد، همان طوری که مشاهدهی هویّت مطلق هستی محض است و بدون هیچ اسمی از اسماء مشاهده میگردد. اسم صفت که مسمی است که دلالت بر آن دارد که خود مسمی نیست، وقتی که اسم مسمی نیست اسم ترکیب و تبدیل مییابد. اگر اسم مسمی باشد چون اسم تبدیل و دگرگونی مییابد اسم مسمی هم دگرگون می شود. (ر. ک، فتح الهی،۱۳۸۰: ۷۷ – ۸۰)

 

 

پیش بی حدّ هر چه محدود است لاست

 

 

 

کُـلُّ شَـیءٍ غَیـْرَ وَجْهِ الله فناست

 

 

 

 

 

 

 

(مثنوی۲/۳۳۷۳)

 

 

 

چـون تـجلـی کـرد اوصـاف قـدیم

 

 

 

پس بِسوزد وصفِ حادث را گلیم

 

 

 

 

 

 

 

(مثنوی۳/۱۴۰۲)

 

 

 

چـون قدیم آید حدث گردد عَبث

 

 

 

پس کــجا داند قدیمی را حدث

 

 

 

 

 

 

 

(مثنوی۵/ ۱۳۱۳)

 

 

 

َکــمَالِ تُــوحیــــد نَفی صَفَاتِن

 

 

نمودار ۲-۱-۴ چگونگی تغییر در سبک های رهبری در رابطه با موقعیت ۳۹
نمودار ۲-۱-۵ مدل پیوستگی رفتار رهبری ۴۰
نمودار ۲-۱-۶ نظریه چرخه زندگی ۴۲
نمودار ۲-۱-۷ اجزای متشکله نظریه مسیر-هدف در رهبری ۴۶
نمودار ۲-۱-۸ مدل تجویزی رهبری ۴۷
نمودار ۲-۲-۱- تاثیر محرک در بوجود آوردن تنیدگی ۴۸
نمودار ۲-۲-۲- تنیدگی به عنوان یک پاسخ ارگانیسمی ۴۹
نمودار ۲-۲-۳- مدل تعاریفی که هم برمحرک وهم به پاسخ تاکید دارند ۵۰
نمودار ۲-۲-۴ توالی وقایع در نشانگان سازگاری کلی ۵۳
نمودار ۲-۳-۲-۱-سندروم سازگاری عمومی ۵۶
نمودار ۲-۳-۲-۴-۱-مدل مبتنی بر محرک ۶۱
نمودار ۲-۳-۲-۴-۲- مدل مبتنی بر پاسخ ۶۲
نمودار ۲-۲-۵ عوامل تنیدگی زای تنیدگی ۶۵
نمودار ۲-۲-۵ الگوی تنیدگی شغلی ۶۷
نمودار ۲-۳-۴- رابطه تنیدگی با عملکرد ۷۷
نمودار ۲-۷- مدل مفهومی تحقیق ۹۳
نمودار ۴-۲-۱-۱ فراوانی تحصیلی کارکنان ۱۱۷
نمودار ۴-۲-۱-۲ فراوانی تحصیلی مدیران ۱۱۸
نمودار ۴-۲-۲-۱ فراوانی تجربه کارکنان ۱۱۹
نمودار ۴-۲-۲-۲ فراوانی تجربه مدیران ۱۲۰
نمودار۴-۲-۳-۱ فراوانی آموزش کارکنان ۱۲۲
نمودار ۴-۲-۳-۲ فراوانی آموزش مدیران ۱۲۳
نمودار ۲-۴-۱-۱- فراوانی استرس عادی هر دو گروه ۱۲۵
نمودار -۲-۴-۱-۲- تنیدگی کاری کارکنان ۱۲۷
نمودار -۲-۴-۲-۱- تنیدگی عادی مدیران ۱۲۹
نمودار ۴-۲-۴-۲-۲- تنیدگی کاری مدیران ۱۳۰
نمودار ۴-۲-۴-۲-۳ نشانه های تنیدگی در گونه A براساس شدت نشانه ها ۱۳۳
نمودار ۴-۲-۴-۲-۴ نشانه های تنیدگی درگونه B براساس شدت نشانه ها ۱۳۵
نمودار ۱-۴-۲-۵ مقایسه ای میانگین استرس عادی کارکنان باتوجه به سبک رهبری ۱۳۷
نمودار ۲-۴-۲-۵ مقایسه ای میانگین استرس کار کارکنان با توجه به سبک رهبری ۱۳۸
نمودار ۳-۴-۲-۵ مقایسه ای میانگین کل استرس کارکنان با توجه به سبک رهبری ۱۳۹
نمودار ۴-۲-۳-۱-هیستوگرام کلی گونه A 157
نمودار ۴-۳-۳-۱هیستوگرام کلی گونه B 170
چکیده:
براساس مطالعات انجام شده درصد بالایی از کارکنان سازمان ها از وجود نشانه های تنیدگی شکایت می کنند و اغلب تنیدگی خود را به سبک رهبری نسبت می دهند ، حال این سئوال مطرح است که آیا بین سبک رهبری مدیران ، نوع شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان سازمان رابطه ای وجود دارد؟ لازم به توضیح است با توجه با تاثیر شخصیت در تنیدگی این عامل به عنوان یک متغییر تعدیل کننده در تجزیه تحلیل ها مورد توجه قرار گرفت.
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیر ، نوع شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان صف بانک پارسیان شعب شمال و غرب شهر تهران می باشد . تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات توصیفی – پیمایشی و از حیث اجرا میدانی می باشد جامعه آماری مورد مطالعه مدیران و کارکنان صف بانک پارسیان شعب شمال و غرب شهر تهران به تعداد ۱۵۰ نفر بودند که از این تعداد طبق فرمول کوکران نمونه ای به تعداد ۱۰۸ نفر به صورت تصادفی انتخاب گردید . برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده که پس از تایید روایی و پایایی آن (ضریب آلفای کرونباخ) برای پرسشنامه تعیین سبک رهبری ۹۶٫۵% درصد ، برای پرسشنامه تعیین میزان تنیدگی ۸۸% درصد و برای پرسشنامه تعیین نوع شخصیت ۹۲% درصد بین نمونه توزیع گردید.

برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از دو روش آمار توصیفی (فراوانی ، درصد) وآمار استنباطی (آزمون تست ناپارامتریک ،آزمون همبستگی پیرسون ، تحلیل رگرسیون ، جدول تحلیل واریانس و آزمون فریدمن ) استفاده شده است.
یافته های تحقیق تایید می کنند:
بین سبک رهبری مدیر، نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان صف بانک پارسیان ارتباط معناداری وجود دارد.
درضمن نتایج نشان می دهد که میزان تنیدگی کارکنان در هر دو گونه شخصیتی A و B هرچه از سبک رهبری استبدادی – استثماری به سبک مشارکتی نزدیکتر می شویم ، کمتر است. همچنین ۹۶ درصد جامعه مورد بررسی محیط کار را تنیدگی زا معرفی نموده اند.
نتایج نشان می دهدکه میزان تنیدگی کارکنان در گونه A با میانگین ۱٫۵۶۵۲ از میزان تنیدگی در شخصیت B با میانگین ۱٫۲۴۴۸ بیشتر است همچنین در رابطه با مدیران میزان تنیدگی در شخصیت A 1.3727 از میزان تنیدگی در گونه B با میانگین ۱٫۱۸ بیشتر است.
در پایان پیشنهاد هایی در دو سطح سازمانی و فردی برای تامین بهداشت روانی کارکنان در سازمان به منظور حفظ و نگهداری منابع انسانی و افزایش کارایی آنان مطرح شده است.
کلید واژه ها: سبک رهبری استبدادی – استثماری ، سبک رهبری استبدادی – خیرخواهانه ، سبک رهبری مشاوره ای ، سبک رهبری مشارکتی ، تنیدگی ، شخصیت A ، شخصیت B
فصل اول
۱-۱-مقدمه
در دنیای امروز تنیدگی^[۱] زندگی انسان را به شدت تهدید کرده است و اثرات ویرانگر آن در زندگی فردی و اجتماعی کاملاً نمایان است. نگرانی کارکنان نسبت به کار ، انتظارات سازمان ، مشکلات مدیریت و توقعات کارکنان از مدیران سازمان همگی سبب می شود که افراد از لحظه بیداری بامداد تا هنگام آرمیدن شامگاه ، همواره دچار هیجان ها ، تنش ها ، نگرانی ها ، بیم ها و امید های گوناگون باشد که گاه با ظرفیت بدنی ، عصبی و روانی وی متناسب و سازگار نیست . مجموعه چنین حالت ها و فشار های ناشی از آن در اصطلاح تنیدگی نامیده می شود.(علوی ، ۱۳۷۲)
موضوع تنیدگی در روان پزشکی سابقه ای طولانی دارد و سالها است که به سبب تاثیرات مهمی که در رفتار و عملکرد افراد دارد ، به عنوان یکی از موضوع های مهم علم مدیریت مورد مطالعه قرار گرفته است. تنیدگی باعث می شود که بدن انسان وظایفی را که در شرایط عادی بسادگی انجام می دهد، در شرایط تنیدگی با دشواری به انجام برساند. بنابراین تنیدگی سبب رسیدن آسیب های فراوان به فرد و سازمان می شود.
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیر ، شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان صف بانک پارسیان شمال و غرب شهر تهران می پردازد. بدین منظور این پژوهش در پنج فصل نگارش شده است.
فصل اول شامل مقدمه ، بیان مسئله ، اهمیت مسئله ، اهداف تحقیق ، فرضیات تحقیق ، تعریف واژگان ، روش تحقیق و فرایند تحقیق ، سابقه تحقیق و محدوده تحقیق می باشد. در فصل دوم ابتدا نظریه های مربوط به مباحث اساسی پژوهش یعنی سبک های رهبری ، تنیدگی و شخصیت مورد بررسی قرار گرفته است. سپس رابطه بین سبک های رهبری مدیران و تنیدگی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم ، روش تحقیق به تفصیل مطرح شده است . در فصل چهارم داده های جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و بالاخره در فصل پنجم خلاصه ، نتیجه گیری و پیشنهاد هایی ارائه گردیده است.
۱-۲-بیان مساله
بر اساس مطالعات انجام شده درصد بالایی از کارکنان سازمان ها نشانه هایی را که حاکی از وجود تنیدگی در آنهاست ، قابل مشاهده است (ایوانسوئیچ و ماتسون ، ۱۹۸۰) ، (رابینز، ۱۹۹۳) ، (ابطحی ، ۱۳۷۰) و( رفیعی ، ۱۳۷۳).
از سوی دیگر اغلب اوقات کارکنانی که تحت شرایط تنیدگی به سر می برند از سبک رهبری مدیران خود شکایت دارند. حال این سوال مطرح است که آیا بین سبک رهبری مدیران ، شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.

 

۳-۶٫روایی و پایایی پرسشنامه
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سوالات مندرج در ابزار گردآوری اطلاعات دقیقا متغیر ها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد؛ یعنی این که داده های گردآوری شده عین واقعیت را نشان دهد (حافظ نیا،۱۸۲:۱۳۸۹)
جهت تایید روایی قبل از پخش پرسشنامه ، از اعتبار صوری استفاده شد بگونه ای که نسخه ای از پرسشنامه به چند نفر ازصاحبنظران فن پرسشنامه و استاد راهنما قرار داده شد و بعد از تایید به بوته آزمایش گذاشته شد. مقصود از پایایی این است که ابزار اندازه گیری تا چه حد در شرایط یکسان نتایج مشابهای را بدست میدهد.در این تحقیق برای اندازه گیری پایائی از روش آلفای کرونباخ استفاده میشود. در ابتدا ۳۰ نفر از جامعه آماری به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه برای اولین مرتبه میان آنان توزیع شده است. سپس ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS محاسبه شد که درجدول مشاهده می شود. از آنجایی که ضریب آلفا از ۷۰% بیشتر می باشد می توان اعتماد قابل قبولی برای پرسشنامه باشد.

جدول۳-۴٫پایایی پرسشنامه بااستفاده ازآلفا کرونباخ

تعداد آیتم
α

۲۸
۸۴%

 

۳-۷٫روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در فرایند تحقیق، پس از گردآوری داده‌ها، گام بعدی شامل تجزیه و تحلیل داده‌ها است.
برخی روش‌پژوهان، تجزیه ‌و تحلیل کمّی را به تحلیل توصیفی و تحلیل تبیینی (یا علّی) طبقه‌بندی کرده‌اند. در سطح تحلیل کمی توصیفی چگونگی توزیع داده‌های تجربی هر یک از متغیرهای مستقل و وابسته از طریق شاخص‌های آماری مناسب بیان می‌شود. در سطح تحلیل تبیینی با علت‌کاوی سروکار داریم و رابطه علّی میان متغیرها جستجو می‌شود.
البته برخی دیگر، تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای را هم به انواع تجزیه و تحلیل کمّی اضافه کرده‌اند.در کلیه‌ی مراحل تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS کمک گرفته شد. همان طوریکه در فصل چهارم به تفصیل به‌این موضوع خواهیم پرداخت اطلاعات در دو بخش توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل می شود. در قسمت آمار توصیفی داده‌های بدست آمده به صورت جداول و نمودارهایی ارائه گردیده است.همچنین میانگین،درصد،فراوانی،انحراف استاندارد متغیرها را محاسبه می شود. برای تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از روش های آماری زیر استفاده می شود:
آزمون همبستگی پیرسون:از این آزمون جهت همبستگی ابعاد مدرسه هوشمند استفاده می شود.
آزمون تی مستقل:از این آزمون برای تعیین میانگین هریک از ابعاد مدرسه هوشمند و مقایسه بین دو وضعیت مطلوب وموجود استفاده می شود.
آزمون اسمیرنوف کلوگروف:از این آزمون برای تعیین استفاده از آزمون های پارا/ناپارامتریک استفاده می شود.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه
تجزیه و تحلیل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضیه برای هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد تحقیق می باشد، تجزیه و تحلیل اطلاعات بعنوان بخشی از فرایند روش تحقیق علمی، یکی از پایه های اصلی هر مطالعه و پژوهش به شمار میرود که به وسیله آن کلیه فعالیتهای تحقیقی تا رسیدن به یک نتیجه، کنترل و هدایت میشوند. داده های خام با بهره گرفتن از نرم افزار آماری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرند.
به عبارتی در این بخش، پژوهشگر برای پاسخگویی به مسأله تدوین شده یا تصمیم گیری در مورد رد یا تأیید فرضیه یا فرضیاتی که برای تحقیق در نظر گرفته است از روش های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده میکند. لذا ذکر این نکته ضروری است که تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده به تنهایی برای یافتن پاسخ پرسشهای پژوهش کافی نیست، تعبیر و تفسیر این داده ها نیز لازم است. ابتدا باید داده ها را تجزیه و تحلیل نمود و سپس نتایج این تجزیه و تحلیل را مورد تعبیر و تفسیر قرار داد.
اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسشنامه مذکور، در محیط نرم افزاری SPSS با اعمال آزمونهای آماری مناسب با توجه به فرضیات تحقیق، تجزیه و تحلیل گردید و در این فصل نتایج گردآوری شده و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته داده ها بر مبنای استنباط آماری و به کمک فنون آماری مناسب، به منظور تأیید یا رد فرضیه تحقیق ارائه میشود.
در این بخش به منظور توصیف ویژگیهای نمونه، ابتدا داده های جمع آوری شده با بهره گرفتن از شاخص های آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی می شود، سپس با بهره گرفتن از شاخص های آمار استنباطی به تأًیید یا رد فرضیات می پردازیم و از این طریق نتایج حاصله از مشاهدات نمونه انتخابی به جامعه تعمیم داده می شود.
۴-۱٫آمار توصیفی
۴-۱-۱٫توزیع فراوانی زیرساخت های فناوری درجدول ۴-۱-۱ نشان داده شده.
جدول۴-۱-۱٫توزیع فراوانی زیرساخت فناوری

میانگین
کاملا مخالفم
مخالفم
تاحدودی
موافقم
کاملا موافقم
گویه ها

درصد
فراوانی