گرایش به قدرت

تقریباً این گرایش در آنها در حد صفر می باشد.

برای برخی از آنها اولین و مهمترین انگیزه می باشد.

گرایش به رفاه اقتصادی

از آنجایی که به آنها استقلال می بخشد اهمیت بالایی دارد. ۲۱ درصد از آنها گرایش به رفاه و ثروت را مهمترین انگیزه می دانند.

آنها رفاه اقتصادی و ثروت را برای ایجاد امنیت در جهان امروز لازم می دانند. نسبت به گروه دیگر بیشتر به دنبال این نیاز خود می باشند.

نیاز به توفیق

۴۷ درصد از کارآفرینان نیاز به توفیق بالایی را در خود احساس می کنند که آن را نتیجه دوران کودکی خود و تاثیر شدید والدین خود می دانند و می خواهند به دیگران ثابت کند که دنیا را مطابق میل خودشان ساخته اند.

۴۶ درصد از این گروه نیز نیاز به توفیق بالایی را در خود احساس می کنند و به دنبال این هستند که ثابت کنند بهتر از نفر قبلی کار می کنند.

نیاز به استقلال

۳۲ درصد آن را مهمترین انگیزه خود معرفی نموده اند، چرا که آنها را به سوی تحقیق رویاهایشان رهنمون می سازد.

این نیاز تقریباً در آنها تعدیل شده است.

مخاطره پذیری

۷۵ درصد خود را فردی مخاطره پذیر معرفی نموده اند.

تنها ۳۲ درصد خود را پذیرای مخاطرات معتدل معرفی نموده اند و اکثریت خود را مخاطره گریز معرفی کرده اند.

ترس از شکست

شکست مالی را به منزله پایان عمر کار خود می دانند و ترس بسیار بالایی از شکست دارند.

شکست اهمیت چندانی در تصمیم گیری هایشان ندارد.

خلاقیت

۸۰ تا ۸۵ درصد خود را افرادی خلایق می دانند و خلاقیت خود را با رویاها آغاز می نمایند.

آنها خود را کمتر از گروه دیگر خلاق می دانند و خود را مسئول مدیریت و حمایت از خلاقیت کارکنان می پندارند.

(منبع: جنینگز، کاکس، و کوپر (۱۹۹۴) به نقل از یداللهی، ۱۳۸۷)
تحصیلات: اختلاف سطح تحصیلات بین دو گروه امری محرز و طبیعی می باشد. کارآفرینان مستقل از سطح تحصیلات پایین تری برخوردارند و گروهی از آنها نیز به دلیل مشکلات خانوادگی قادر به تکمیل تحصیلات خود نبوده اند. در مقابل کارآفرینان سازمانی از سطح تحصیلات بالاتری برخوردارند و عده ای نیز در حین کار تحصیلات خود را تکمیل نموده اند چرا که آن را ابزاری جهت ارتقاء در سلسله مراتب شرکت یافته اند. تنها ۲۱ درصد از کارآفرینان مستقل در مقطع کارشناسی ارشد تحصیلات داشته اند، در حالی که ۶۸ درصد کارآفرینان سازمانی تا مقطع کارشناسی ارشد تحصیل کرده اند (طلایی،۱۳۹۰).
عدم استقرار در پایگاه اجتماعی: مطالعات نشان می دهد که این عامل بیشتر در مورد کارآفرینان مستقل موثر بوده است و عدم استقرار آنها در پایگاه اجتماعی مورد نظرشان همچون عاملی سرعت بخش بر تصمیم آنها مبنی بر شروع کسب و کاری مستقل تاثیر می گذارد(طلایی،۱۳۹۰).
الگوی نقش: کارآفرینان مستقل همواره در زندگی خود با فردی برخورد نموده اند که آن را به عنوان الگو برگزیده و تاثیر عمیقی بر روند فعالیت آنها داشته است. اما کارآفرینان سازمانی در جریان ارتقاء خود بیشتر در حد نصیحت و راهنمایی از افراد ارشد تاثیر می پذیرند. (جنینگز و دیگران، ۱۹۹۴، به نقل از یداللهی، ۱۳۸۷).
تفاوت های کارکردی کارآفرینی مستقل با کارآفرینی سازمانی
پر واضح است که کارآفرینی درون سازمانی بزرگ بسیار مشکل تر از کارآفرینی مستقل می باشد، چرا که کارآفرینی سازمانی در تصمیم گیری، تخصیص منابع و استقلال عمل، دارای محدودیت هایی می باشد. البته این دو دارای جنبه های کلیدی مشترکی می باشند. برای مثال هر دو شیوه به نوآوری توجه دارند. این نوآوری می تواند یک محصول، خدمت، فرایند یا سبک های مدیریتی جدید باشد. هدف هر دو شیوه ایجاد محصولات یا خدمات با ارزش افزوده است. محققین از ابعاد گوناگونی تفاوت های اصلی بین دو شیوه را مورد بررسی قرار داده اند که در اینجا به سه اختلاف اساسی بین کارآفرینی سازمانی و مستقل پرداخته می شود (علیمردانی، ۱۳۸۸):
اولین اختلاف در این است که اقدامات کارآفرین مستقل، توسعه ای^[۲۷] است در حالی که کارآفرینی سازمانی اغلب متوجه بازیابی^[۲۸] می باشد. اقدامات بازیابی معمولاً در مواجه شدن با رکود در سازمان های بزرگ صورت می گیرد. کارآفرینی سازمانی می تواند رشد و نوآوری را در یک شرکت سنتی بهبود بخشد. کارآفرینی سازمانی می تواند اصلاحی^[۲۹] نیز باشد. چرا که فرهنگ کارآفرینانه را در سازمانی اصلاح می کند که در گذشته، ساختاری کاملاً عمودی و سلسله مراتبی داشته است.
فرایند ارائه خدمات و محصولات جدید ممکن است نتیجه کارآفرینی سازمانی باشد، اما هدف غائی آن بازیابی فرهنگ کارآفرینانه است و این در حالی است که کارآفرین مستقل فرایند یا محصولی را ایجاد می کند که پیش از آن موجود نبوده است.
دومین اختلاف بین کارآفرینی مستقل و سازمانی در دشمنان شرکت است. در مورد کارآفرینی مستقل، دشمن بازار می باشد. کاری که کارآفرین مستقل انجام می دهد، زدودن موانع موجود در بازار برای بقاء و رقابت است. اما در مورد کارآفرینی سازمانی، فرهنگ شرکت، دشمن اولیه است. با توجه به این ارتباط، شرکت می تواند جلوی بسیاری از فرایندهای کارآفرینانه را که به دنبال آن بوده، سد نماید. از این رو علاوه بر غلبه بر موانع بازار، کارآفرین سازمانی باید بر موانع سازمانی نیز غلبه یابد. اختلاف سومی که بین این دو نوع کارآفرینی وجود دارد شاید تناقضی است که درباره مورد دوم وجود دارد. در بسیاری از موارد، شرکت مادر^[۳۰] می تواند به جای یک دشمن، یک دوست باشد. چنانچه ارتباط شرکت مادر و واحد تاسیس شده جدید^[۳۱]، خوب باشد کارآفرین سازمانی از خزانه شرکت مادر، به سرمایه لازم دسترسی دارد. با وجود اینکه سرمایه شرکت محدود است و گردآوری پول، نیاز به تایید مدیران در سطوح مختلف دارد، اما چنانچه امکان یا فرصتی برای اقدام به یک فعالیت مخاطره آمیز وجود داشته باشد، کارآفرینی سازمانی از سوی شرکت مادر تامین اعتبار می شود. در حالی که کارآفرین مستقل، یا باید از ثروت شخصی خود استفاده کند و یا تلاش نماید تا سرمایه ای را از منابع مختلف خارجی بدست آورد (فِرای، ۱۹۹۳،به نقل از علیمردانی، ۱۳۸۸):
در جدول ۲-۲ برخی تفاوت های کارکردی بین کارآفرینی سازمانی و مستقل از دیدگاه «وسپر» (۱۹۸۰) جمع بندی شده است(علیمردانی، ۱۳۸۸):
جدول ۲-۲: تفاوت های کارکردی کارآفرین سازمانی با کارآفرین مستقل

کارآفرین مستقل

کارآفرین سازمانی

فناوری عامل­ها فناوری جدید و منفردی نیست، بلکه ترکیبی از کاربرد یکپارچه و سریعا در حال تغییر چندین فناوری دیگر (قبیل زبان و پروتکل­هایی برای برنامه­نویسی منطق، تعریف محتوا و تعامل عامل­ها، مکانیزم­ های انتقال و …) می­باشد[۳۵].

یک عامل را هوشمند گویند اگر این ویژگی­ها را داشته باشد: واکنش­پذیری (در مواقع لزوم واکنش­های به­جا داشته باشد)، خلاقیت(اهداف درونیش را ارضا نموده و به هنگام نیاز بتواند اعمالی را که به نظرش مفید می­رسد، انجام دهد) و قابلیت تعامل (با عامل­های دیگر در راستای تحقق اهدافش تعامل برقرار کند). تعریف دیگری در این زمینه می­گوید: “عامل هوشمند یک سیستم کامپیوتری محدودشده است که در محیطی قرار گرفته و می ­تواند عملیات مستقل و منعطفی را در راستای نیل به اهداف طراحیش در آن محیط انجام دهد".
بدنه شامل تمام فرایندهای متمرکز است که در واقع وظایفی هستند که برای انجام به هر عامل سپرده شده ­اند و با توجه به نقش عامل­ها می ­تواند متفاوت باشد. سرایند شامل اطلاعاتی است که توسط کاربر یا سایر عامل­های نرم­افزاری تأمین شده و جعبه­های خاکستری رنگ شامل تمامی عملیاتی می­باشد که عامل برای ارتباط و در نتیجه همکاری با مجموعه­ عامل­ها بدان­ها نیازمند است. چنین ترکیب موفقی از چندین عامل­ هوشمند که با هم کار می­ کنند یک سیستم چندعاملی نامیده می­ شود که در ادامه مفصلا تشریح شده است.
یک سیستم چندعاملی سیستمی است متشکل از گروهی از عامل­ها که قادرند با یکدیگر تعامل داشته باشند. عامل­ها در یک سیستم چندعاملی ایستای عامل-محور به منظور حل مسئله به صورت توزیع شده، در محیط توزیع می­شوند و به منظور حل مسئله با یکدیگر همکاری می­ کنند. سیستم­های چندعاملی اخیرا توجه زیادی را به خود معطوف ساخته­اند و برنامه ­های کاربردی موفقی بر این اساس ایجاد شده است[۳۰].
استفاده از عامل­ها در پنج دسته کلی طبقه ­بندی شده است: تجارت الکترونیک، شبکه ­های خصوصی متعامل، دستیاران شخصی (مدیریت زمان­بندی، بازیابی اطلاعات و …)، تخصیص و مدیریت منابع، و میان­افزارها (واسط میان برنامه ­های کاربردی و لایه­ های شبکه)[۵۴].
رعایت این موارد در طراحی و ایجاد عامل­ها ضروریست: ۱) تئوری عامل­ها (تعاریف رسمی که وظایف عامل­ها را بیان می­ کند). ۲) زبان عامل­ها (ابزاری به منظور طراحی و ایجاد سیستم­های عامل محور، مثلا عامل­ها می­توانند با جاوا، TCL، Perl یا زبان­های XML نوشته شوند) و ۳) معماری عامل­ها (ساختار داخلی عامل­ها که می ­تواند منطق محور، واکنشی، لایه­ای یا… باشد). عامل­هایی که با زبان جاوا نوشته می­شوند نیاز به محیط زمان اجرای جاوا (JRE) خواهند داشت.
عامل­ها موجودیت­های خودمختاری هستند که به صورت مستقل یا با همکاری سایر عامل­ها کار می­ کنند. در اینجا منظور از “عامل” موجودیت­های حل مسئله نرم­افزاری می­باشد که با عملکرد­های معین در محیطی مشخص قرار گرفته­اند تا ورودی­های مرتبط با دامنه­ مسئله را پردازش نمایند.
عامل­ها این توانایی را دارند که رفتار و وضعیت داخلی خود را کنترل کنند تا بتوانند انعطاف­پذیری تکنیک­های حل مسئله خود را در راستای اهداف طراحی­شان به نمایش گذارند. معمولا هر عامل نرم­افزاری یک متخصص مستقل و متفاوت است که قابلیت انجام کامل وظایفی را دارد، بنابراین اعضای همکار در یک گروه یا جامعه ارائه می­شوند[۳۰].
ارتباط سیستم اطلاعاتی استراتژیک و سیستم چندعاملی
پس از بیان مفاهیم و مقدمات سیستم­های اطلاعاتی استراتژیک و نیز سیستم­های چندعاملی، نوبت به بیان ارتباط میان این دو گروه از سیستم­ها می­رسد. اولین نکته­ای که در این زمینه جلب توجه می­ کند، دلیل انتخاب و مناسب بودن سیستم­های چندعاملی برای شبیه­سازی ساختارهای سازمانی و اجتماعی است. برای روشن نمودن دلایل این تناسب، پیش از هرچیز می­توان به ساختار سیستم­های چندعاملی توجه نمود: هر سیستم چندعاملی متشکل از چندین عامل مستقل، خودمختار و هوشمند می­باشد و تمامی این عامل­ها با ارتباط و هماهنگی یکدیگر در یک محیط پویا در راستای تحقق هدفی مشترک در تلاش و تکاپو هستند و ممکن است تحت تأثیر عوامل محیطی داخلی یا خارجی نیز قرار گیرند. این ساختار شباهت زیادی به ساختار یک سازمان دارد که در آن واحد­های مختلف سازمان در محیطی پویا با یکدیگر در تعاملند و هر واحد ضمن حفظ استقلال عملکردی و ساختاری، در راستای استراتژی­ های کلان سازمان، در جهت رسیدن به وضع مطلوب با سایر واحد­ها همکاری تنگاتنگ دارد.
در فرایند نگاشت ساختار سازمان به یک سیستم چندعاملی می­توان هر یک از واحد­های سازمان را در قالب یک عامل هوشمند خودمختار در نظر گیریم که از طریق زبان ارتباط میان­عاملی با سایر عامل­ها در ارتباط است. چشم­انداز سازمان همان هدفیست که کلیه­ عامل­ها در راستای تحقق آن با یکدیگر همکاری دارند. البته توجه داشته باشید که بسته به پیچیدگی ساختار سازمانی که می­خواهیم آن­را توسط یک سیستم چندعاملی مدل نماییم، تعداد و نحوه­ ارتباط عامل­های مدل ارائه شده ممکن است متفاوت باشند و این کار بسیار سختی خواهد بود که یک مدل کلی و جامع و قابل استفاده در کلیه سازمان­ها ارائه کنیم. در اینصورت نیز عامل­های مدل مذکور به صورت بسیار انتزاعی معرفی شده و ممکن است نتوان به خوبی و صراحت جزئیات مربوط به چگونگی پیاده­سازی آن­ها را بیان نمود[۳۰].
اصلی­ترین مزیتی که نمایش یک سازمان یا ساختار سازمانی توسط سیستم­های چندعاملی به همراه دارد آنست که می­توان روند رویداد وقایع در سازمان را شبیه­سازی نموده و از این طریق به نوعی دانش قابل استناد در مورد آینده سازمان (و به طور خاص آینده آرمانی یا همان منظر برازنده سازمان) دست یافت. البته انجام موفق و دقیق این شبیه­سازی مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات کافی و مناسب از وضعیت گذشته و حال و نیز جنبه­ های گوناگون استراتژیک و محیط خارجی و داخلی سازمان است که با توجه به سر و کار داشتن ما با سیستم­های اطلاعاتی استراتژیک، می­توان گفت که به منبع غنی و سرشاری از اطلاعات موردنیاز دسترسی داشته و از این حیث با مشکل خاصی مواجه نخواهیم بود[۵۴]و[۵۸].
به هر حال آنچه مسلم است اینکه در حال حاضر و با فناوری و امکانات موجود قابلیت نگاشت کامل، دقیق و بدون دخالت انسان میان این دو نوع سیستم اگر غیرممکن نباشد، بسیار سخت و طاقت فرساست، لذا برای اطمینان از صحت عملکرد سیستم نهایی نیاز به بازنگری انسانی اجتناب ناپذیر می­نماید و در واقع خروجی و حاصل کار سیستم ایجاد شده تنها به عنوان راهنمای مدیران ارشد سازمانی می ­تواند مورد استفاده قرار گیرد.
کارهای پیشین
گرچه بیش از سه دهه از عمر سیستم­های چندعاملی می­گذرد، به دلیل ماهیت پیچیده و کاربردهای خاص این دسته از سیستم­ها، متاسفانه هنوز استفاده از آن­ها به نحوی که بایست و شایسته است، گسترش نیافته است. به دلیل بالا بودن هزینه­ های طراحی و استقرار چنین سیستم­هایی، ایجاد آن­ها معمولا نیاز به حمایت­های دولتی دارد و عمده لذا پروژه ­هایی که در این زمینه به فرجام رسیده ­اند شاید در زمینه­ فناوری­های فضایی و ایجاد کاوشگرهای هوشمند، یا سیستم­های کنترل خودکار پرواز، یا پرتاب موشک یا مواردی از این دست می­باشد که نمود کمتری در زندگی روزمره انسان­ها داشته است و دلیل آن نیز همانطور که ذکر شد هزینه­ بالای توسعه آن­هاست. اما با اینحال تحقیقات و پژو­هش­های آکادمیک فراوانی تا کنون در این زمینه انجام شده که بیشتر آن­ها به ارائه­ متدلوژی­ها و چارچوب­هایی محدود بوده که هیچ­گاه در عمل پیاده­سازی و اجرا نشده­اند.
بر خلاف سیستم­های چندعاملی، بر روی سیستم­های اطلاعاتی راهبردی سازمانی هم تحقیقات و هم پیاده­سازی­های کوچک و بزرگ بسیاری به طرق و روش­های گوناگون صورت پذیرفته است که بسیاری از آن­ها به شکست انجامیده و بسیاری نیز توانسته با موفقیت اجرا شود و به نظر می­رسد وضعیت این سیستم­ها به مراتب از سیستم­های چندعاملی بهتر و قابل قبول­تر و نتایج حاصله ملموس­تر و کاربردی­تر بوده است.
اما در مورد ترکیب و استفاده­ی این دو خانواده­ی متمایز از سیستم­ها، یعنی سیستم­های چندعاملی و سیستم­های اطلاعاتی راهبردی، متاسفانه کمتر پژوهش آکادمیک معتبر و ساختیافته­ای صورت گرفته است. یکی از این موارد پژوهشی است که در سال ۲۰۱۰ در دانشگاه سعدی ایاب در کشور مغرب توسط عبدالعزیز الفَزیکی و همکارانش انجام شده ]۶۵[ و در آن به ارائه­ یک راهکار مبتنی بر معماری مدل­محور^[۳۹] یا MDA و سیستم­های چندعاملی برای توسعه سیستم­های اطلاعاتی ارائه شده است.
همانطور که در شکل ‏۲‑۱ مشاهده می­ شود، این فرایند شامل سه سطح CIM^[40]، PIM^[41] و PSM^[42] است که در سطح اول مدل­سازی نیازمندی­ها و مدل­سازی سیستم­چندعاملی انجام می­ شود. در سطح دوم مدل­سازی به کمک MAS-ML که زبانی اختصاصی برای مدل­سازی سیستم­های چندعاملی و در واقع توسعه­ای از UML است انجام شده و مدل­سازی UML نیز پس از آن صورت می­پذیرد و نهایتا در سومین و آخرین سطح از مدل ارائه شده، یک مدل­سازی وابسته به سکو^[۴۳] انجام می­ شود که از روی آن می­توان به تولید کد رسید که البته ادعا شده این تولید کد به صورت خودکار انجام شده و خروجی آن کدی به زبان جاوا خواهد بود. البته اشاره­ای نشده که فرایند مذکور به چه نحو صورت خواهد پذیرفت.

شکل ‏۲‑۱ فرایند توسعه معماری محور سیستم های چندعاملی ]۶۵[
مدل فوق بسیار کلی و مبهم بوده و مشخص نیست چه هدفی را دنبال می­ کند و اصولا با سیستم اطلاعاتی استراتژیک چه ارتباطی دارد. همچنین در مقاله هیچ راهکاری جهت اعتبارسنجی مدل ارائه نشده و نویسندگان تنها به ذکر این نکته بسنده کرده ­اند که برای اعتبارسنجی نیاز به تجربه­ عملی و نیز یک نمونه یا کیس واقعی می­باشد که در حال حاضر در دسترسشان نیست و وعده داده­اند که احتمالا در مقالات آینده بدان خواهند پرداخت ]۶۵[.
همچنین پژوهش دیگری با عنوان معماری­های سازمانی چندعاملی برای سیستم­های اطلاعاتی در سال ۲۰۰۳ در دانشگاه لووین بلژیک انجام شده ]۶۶[ که سعی داشته مفاهیم تئوری­ سازمانی را با سیستم­های چندعاملی انطباق دهد. تئوری سازمانی به بررسی ساختار و طراحی سازمان­ها می ­پردازد و بیان می­ کند که سازمان­های جدید چگونه ساختار خود را ایجاد نموده و یا سازمان­های قبلی ساختار تشکیلاتی خود را در جهت افزایش بهره­وری ارتقا و بهبود بخشند. این پژوهش نیز عملا جز دو مطالعه­ موردی در مورد شرکت­های ولوو و ایرباس که صحت و سقم آن­ها چندان روشن نیست، راهکار قابل توجهی ارائه نکرده است. تنها نکته­ی قابل تأملی که در این پژوهش بدان اشاره شده آنست که سیستم­های چندعاملی می­توانند به عنوان اجزای یک سیستم اطلاعاتی درنظر گرفته شده و از طریق تعامل با یکدیگر در جهت نیل به اهداف سازمان گام بردارند. همچنین در این پژوهش بیان شده که می­توان از ابزارهای موجود طراحی سیستم­های چندعاملی به منظور طراحی سیستم­های منطبق بر معماری سازمانی بهره گرفت و این طراحی در دو سطح ماکرو و میکرو انجام می­ شود که در سطح ماکرو به طراحی ساختار سازمانی و در سطح میکرو به طراحی جزئیات و ارتباطات میان عامل­ها می­پردازیم ]۶۶[.
اما پژوهش سومی که مبنای پژوهش حاضر نیز قرار گرفته است، حاصل کار اکبرپور شیرازی و سروش است که به ارائه­ یک معماری هوشمند عامل­محور برای سیستم­های اطلاعاتی راهبردی پرداخته است]۱[. از آنجا که از چارچوب پیشنهادی مذکور در این پژوهش استفاده شده است، در فصل بعدی به تفصیل به بررسی آن خواهیم پرداخت و در اینجا از ذکر توضیح بیشتر اجتناب می­کنیم.
نتیجه گیری
در ابتدای این فصل به بررسی برخی مفاهیم کاربردی در حوزه مدیریت و برنامه­ ریزی استراتژیک پرداختیم و ضمن بررسی معنای کاربردی رسالت، چشم­انداز و وضعیت ایده­آل سازمان، به مروری مواردی از قبیل آینده­پژوهی، تصمیم ­گیری، سناریوسازی و سایر مباحثی پرداختیم که درک صحیح و داشتن شناخت درست از آن­ها پیش از ارائه­ چارچوب پیشنهادی مفید و بلکه لازم به نظر می­رسید.
سپس به نقد و بررسی سیستم­های اطلاعاتی و سیستم­های اطلاعاتی راهبردی و نقش، لزوم و کارکرد آن­ها در سازمان­های امروزی پرداخته و بر اهمیت آن­ها تأکید کردیم.
در ادامه فصل مفاهیم سیستم­های چندعاملی، عامل هوشمند، انواع عامل­ها و معماری کلی و نحوه عملکرد این­گونه سیستم­ها را مورد مطالعه قرار داده و ضمن بیان تاریخچه بسیار مختصری از آن­ها و کاربردهای متنوعی که امروزه در حوزه ­های مختلف زندگی انسان پیدا کرده ­اند، سعی کردیم تا کارایی آن­ها را تا حدودی شفاف و روشن نماییم. در ادامه نیز با بیان ارتباط میان سیستم­های چندعاملی و سیستم­های اطلاعاتی استراتژیک، تلاش نمودیم زمینه را برای آنچه که در فصل بعدی بدان خواهیم پرداخت هموار کنیم تا نحوه­­ی عملکرد مدل پیشنهادی به خوبی و با وضوح هر چه تمام­تر قابل درک و ملموس شود.
فصل سوم
چارچوب مدل ترسیم وضعیت موردانتظار توسط عامل های هوشمند
چارچوب مدل ترسیم وضعیت موردانتظار توسط عامل های هوشمند
مقدمه
در این فصل برآنیم تا مدلی به منظور ترسیم وضعیت موردانتظار سازمان در سیستم­های اطلاعاتی راهبردی به کمک عامل­های هوشمند ارائه دهیم. پس از بیان مدل مربوطه، از طریق پرسشنامه و جمع­آوری آرای خبرگان صحت آن را اثبات خواهیم نمود و نتایج حاصل از نظرسنجی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
چارچوب مدل پیشنهادی
در دو فصل گذشته مطالب جامعی پیرامون مفاهیم مربوط به وضعیت ایده­آل سازمان و نیز سیستم­های چندعاملی بیان گردید و علاوه بر آن به ارتباط میان سیستم­های اطلاعاتی راهبردی و سیستم­های چندعاملی نیز اشاره شد. حال برآنیم تا به کمک مفاهیم قبلی، مدل جدیدی به منظور ترسیم وضعیت موردانتظار سازمان (در فاز تدوین استراتژی) ارائه دهیم. این مدل در واقع زیرمجموعه­ای از یک سیستم چندعاملی است (و البته با توجه به ساختار سیستم­های چندعاملی، از دید کلی­تر و انتزاعی­تر، خود می ­تواند به عنوان یک سیستم چندعاملی کامل و یا حتی یک عامل هوشمند منفرد در نظر گرفته شود) که به صورت مستقل هدف مشخصی را دنبال می­ کند و خروجی آن می ­تواند توسط سایر بخش­های یک سیستم بزرگتر مورد استفاده قرار گیرد (در مدل اکبرپور شیرازی و سروش، چارچوب پیشنهادی در این پژوهش می ­تواند به عنوان عامل شماره ۱ یا هدفگذار آن مدل درنظر گرفته شود) [۱]. پیش از ادامه بحث توجه به این نکته بسیار مهم و ضروری است که در زمینه­ به­ کارگیری سیستم­­های چندعاملی در نگاشت سیستم­های اطلاعاتی راهبردی سازمان، به جز پژوهش اکبرپور شیرازی و سروش تاکنون فعالیت علمی معتبر و قابل ارجاعی انجام نپذیرفته و لذا دسترسی به منابع از قبل موجود و بررسی کارهای پیشین در این زمینه امکان­ پذیر نمی ­باشد.
اما ساختار پیشنهادی در این پژوهش، همانند تمامی ساختارهای ارائه شده در حوزه سیستم­های چندعاملی، شامل تعدادی عامل هوشمند با ویژگی­های درونی و تعاملی خاص خود است که از طریق روش­های مشخصی با سایر عامل­های محیط (که در اینجا منظور سیستم اطلاعاتی استراتژیک سازمان است) همکاری می­نمایند. در نهایت خروجی مدل بایست تعیین کننده وضعیت موردانتظار سازمان در افق زمانی مشخص باشد که بدین منظور چارچوب پیشنهادی از روند کلی زیر استفاده می­ کند:
ابتدا جنبه­ های کلیدی و تأثیر گذار در ترسیم وضعیت موردانتظار سازمان تعیین می­شوند و از میان آن­ها عوامل مشابه در یک گروه قرار گرفته و تحلیل، بررسی و نظارت هوشمند بر رفتار هر دسته از این عوامل را به یک عامل هوشمند در چارچوب پیشنهادی واگذار می­کنیم. در واقع متناظر با هر جنبه­ مؤثر در ترسیم وضعیت موردانتظار، بایست یک عامل هوشمند خودمختار درنظر گرفته و سپس ارتباطات میان این عامل­ها به گونه ­ای مناسب و درخور تنظیم شود تا در نهایت بتوانیم به کمک عامل دیگری انواع سناریوهای محتمل در آینده­ی مطلوب را ترسیم نماییم و سپس عامل هوشمند دیگری از بین سناریوهای ترسیمی که در واقع تصویرهای گوناگونی از آینده مرجح پیش روی سازمانند، یک مورد را به عنوان وضعیت موردانتظار انتخاب و معرفی نمایند. البته نحوه­ نمایش وضعیت کنونی و ایده­آل سازمان یک چالش جدی در این راه محسوب می­شوند، زیرا بیشتر پارامترهای دخیل در این فرایند کیفی، نسبی و فازی بوده و در صورت نیاز بایست تدبیری برای تبدیل و نمایش مناسب آن­ها اتخاذ گردد.
مدل­سازی و شبیه­سازی عامل-محور^[۴۴] یا به اختصار ABMS روش بسیار جدیدی است که به منظور مدل­سازی سیستم­های متشکل از عامل­های هوشمند ارائه گردیده و در حوزه ­های بسیار متنوعی از مدل­سازی رفتاری سامانه­های زیستی، بیولوژیکی تا سیستم­های پیچیده اجتماعی انسانی به کار گرفته شده و نتایج قابل توجهی نیز از آن­ها بدست آمده است[۳۸].
همانطور که در شکل ‏۳‑۱ مشخص است، در این روش یک عامل هوشمند را به کمک ویژگی­ها، رفتار، حافظه، منابع، مهارت­ های تصمیم ­گیری و قوانین تغییر رفتار درونی عامل می­شناسیم.

شکل ‏۳‑۱ شمای یک عامل هوشمند در ABMS [60]
عامل­های مختلف حتی در یک سیستم واحد، از نظر ویژگی­ها و قوانین رفتاری با یکدیگر بسیار متفاوتند. حافظه­ هر عامل در بخاطر سپاری پاره­ای از رویدادهای گذشته که ممکن است عامل را در اتخاذ تصمیمات جدید یاری کند، کاربرد دارد. همچنین منابع اختصاص داده شده به عامل­ها معمولا محدود است که این محدودیت مستقیما رفتار و تصمیمات اتخاد شده توسط عامل را تحت الشعاع خود قرار می­دهد. همانگونه که در فصل پیش اشاره شد، هر عامل هوشمند دارای امکان تصمیم ­گیری مستقل است و در واقع این یکی از مهم­ترین خصوصیات هر عامل هوشمند و تضمین­کننده­ خودمختاری اوست. همچنین هر عامل می تواند به صورت درونی قوانینی برای تغییر قوانین تصمیم ­گیری خود وضع نماید یا قوانین قبلی را در صورت لزوم تغییر دهد[۶۰].
در ABMS برای ساخت مدل علاوه بر ساختار عامل، توپولوژی یا نحوه­ ارتباط عامل­ها نیز حائز اهمیت است. تاکنون توپولوژی­های مختلفی در زمینه مدل­سازی سیستم­های چندعاملی ارائه شده که هریک از آن­ها برای مدل­سازی سیستم­های خاصی مناسبند.

شکل ‏۳‑۲ – توپولوژی های مختلف برای ارتباطات میان عاملی در ABMS [61]
از میان این توپولوژی­ها، توپولوژی شبکه­ ای^[۴۵] به دلیل تشابه ساختاری آن با سیستم­های اجتماعی (به روابط متعدد و همه­جانبه­ی عامل­ها با یکدیگر در سیستم­های مذکور توجه نمایید)، مناسب­ترین گزینه به منظور مدل­سازی این دسته از سیستم­هاست. در نتیجه ما نیز در این پژوهش از توپولوژی شبکه­ ای برای نمایش ارتباطات در چارچوب پیشنهادی استفاده خواهیم نمود.
روند کلی ایجاد یک مدل در ABMS به شرح زیر است[۶۱]:
تعیین اینکه مدل چه مشکلی را بایست حل کند
تعیین عامل­های موجود در مدل
ترسیم محیط عامل­ها و اینکه هر عامل چگونه با محیط ارتباط برقرار می­ کند
تعیین اینکه هر عامل چه تصمیماتی می ­تواند اتخاذ نماید و چه کارهایی می ­تواند انجام دهد
تعیین نحوه­ ارتباط عامل­ها با یکدیگر
تعیین اینکه داده ­های مدل از چه منابعی تأمین می­شوند
و نهایتا یافتن راهی برای تأیید اعتبار مدل ارائه شده

1. 1. TRI^® reagent

1. 1. 2-propanol

1. 1. DNase I Buffer

1. 1. First strand cDNA synthesis kit

1. 1. EDTA

1. 1. UltraPure^TM Agarose

1. 1. Tris (Trizma base)

1. 1. PBS

1. 1. DMEM

1. 1. 6X DNA Loading Dye

1. 1. DNA Ladder 50 bp

1. 1. Ethidium Bromide (10mg/ml)

1. 1. dNTP Mix 10mM

1. 1. MgCl₂ 50mM

1. 1. SmarTaq^TM DNA Polymerase

1. 1. Power SYBR Green PCR Master

1. 1. PI

1. 1. miScript Reverse Transcription Kit

1. 1. miScript SYBR Green PCR Kit

1. 1. TUNEL Kit

شیوه انجام کار
به منظور بررسی تاثیر استرس اکسیداتیو بر بیان ژن Kdm5d، ابتدا میزان درصد رادیکال­های آزاد درون بافت­های بیضه نرمال و تیمار شده توسط فلوسایتومتری سنجیده شد، سپس میزان بیان این ژن از طریق تکنیکReal time PCR مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، میزان شکست DNA هم به­روش TUNEL با بهره گرفتن از میکروسکوپ فلورسنت سنجیده شد.
در ادامه به چگونگی انجام هر روش به تفصیل پرداخته می­ شود.
3-1- تعیین گروه های آزمایشی
نمونه­های مورد مطالعه در این تحقیق شامل نمونه­های کنترل (تزریق شده با آب) و نمونه های تیمار (تزریق شده با t-BHP) بودند. مقدارکل نمونه در این تحقیق 10 مورد و تعداد نمونه درهر گروه 5 مورد بود.
3-2- جمع آوری نمونه­ها و محل انجام آزمایش
ابتدا موش­های نر بالغ (8-10 هفته­ای) با نژاد Balb/C از انستیتو پاستور دریافت شد. علت انتخاب اين گونه، وجود شباهت­هاي ژنتيکي، فيزيولوژيکي و توليدمثلي ميان موش و انسان، سادگي، سرعت تکثير و سهولت در نگهداري و پرورش آنها بود. سپس در حيوانخانه پژوهشگاه رويان، با شرايط دمايي C° 25-20 و دوره 12 ساعت روشنايي و 12 ساعت تاريکي و نيز دسترسي آسان به آب و غذا نگهداري شدند. جهت حذف استرس ناشي از حمل و نقل و تطبيق حيوانات با محيط جديد، يک هفته قبل از شروع آزمايش، موش‌ها به محل نگهداري منتقل شدند.
3-3- القاء استرس اکسيداتيو با تزريق t-BHP
Kaur و همکاران نشان دادند که تزريق يک‌دهم برابرِ ميزانِ دوز کشنده 50‌درصد (LD₅₀)، از ماده t-BHP به مدت 14 روز به موش‌­ها، مي‌تواند سبب القاء استرس اکسيداتيو شود(Shapiro, 2005).
فاطمی و همکاران، LD₅₀ برای t-BHP را با مقادير 400، 500 و 600 ميکرومول به ازاء هر 100 گرم وزن بدن تعیین کردند. ابتدا موش­ها وزن شدند و از همان ابتدا به دو گروه کنترل و تیماری تقسیم شدند، سپس طي يک دوره چهارده روزه (بين ساعت 10-12) به صورت داخل صفاقي تزریق صورت گرفت. به منظور شبیه سازی اثر استرس احتمالي ناشي از تزريق، به گروه کنترل آب مقطر تزريقي به مدت 14 روز تزريق گرديد. در مدت زمان تزريق، وزن موش­ها 4 مرتبه اندازه­گيري شد. پس از گذشت 14 روز، موش­ها به روش جابجايي مهره هاي گردن^[37] کشته شدند و وزن بافت بيضه در هر دو گروه کنترل و آزمون، گزارش گرديد.

3-4- تک سلول کردن بافت بيضه
ابتدا محلول آنزيمي شامل ديسپاز^[38] (1 میلی­گرم در میلی­لیتر)، کلاژناز^[39] (1 میلی گرم در میلی­لیتر) و هيالورونيداز^[40] (1 میلی­گرم در میلی­لیتر) به ازاي هر بافت، 4 ميلي­ليتر تهيه شد. پس از کشتن حيوان، بافت بيضه جدا شده و در پليت حاوي PBS قرار گرفت. با کمک دو پنس، کپسول بيضه پاره شد و محتويات آن به پليت حاوي DMEM انتقال يافت. پس از خرد کردن بافت، مخلوط حاصله 1 دقيقه با دور 1000 rpm سانتريفوژ شد. مايع رويي خارج و به رسوب 2 ميلي­ليتر محلول آنزيمي اضافه شد و به مدت 10 دقيقه پيپت شد تا لوله­ها باز شوند (پليت در تمام مدت روي صفحه گرم^[41] قرار داشت). پس از آن محيط و بافت، مجددا̋ با همان شرايط قبل سانتريفوژ شدند. اين بار نيز مايع رويي خارج، مجدد 2 ميلي­ليتر آنزيم اضافه شد و 15 دقيقه پيپت شد. سپس 2 ميکروليتر IDNase (غلظت نهایی1میکرولیتر در هر میلی­لیتر) اضافه شد و در انکوباتور قرار گرفت. به دنبال اطمينان از باز شدن لوله­ها زير ميکروسکوپ، آنزيم با DMEM حاوي 15% FBS خنثي شد. در نهايت سوسپانسيون از فيلتر 40 ميکرومتري عبور داده شد.
3-5- شمارش تعداد سلول­هاي زنده در بافت بيضه
پس از تک سلول کردن بافت بيضه، 7 میکرولیتر تريپان­بلو (4/0%) با 7 میکرولیتر از سوسپانسيون سلولي مخلوط شد و روي لام نئوبار قرار گرفت و با ميکروسکوپ معکوس^[42] شمارش سلول­ها انجام شد. اين لام به صورت يک صفحه شطرنجي شکل با چهار خانه بزرگ در گوشه­هايش است (شکل 3-1). سلول­هاي فاقد رنگ درون اين چهارخانه را شمرده و مجموع آنها بر چهار تقسيم مي­شود تا ميانگين بدست آيد. آنها در مقدار ميلي­ليتر موجود در محيط کشت ضرب مي­شوند که 5 ميلي­ليتر است و سپس ضربدر ضريب رقت که 2 است و در آخر در ده به توان چهار (که يک عدد نرمالايز شده است) ضرب مي­شوند و عدد حاصل، به عنوان تعداد سلول­هاي زنده موجود در محيط کشت گزارش مي­شود.
شکل (3-1): شمايي از لام نئوبار
3-6-1- روش فلوسايتومتري^[43]
از جمله روش‌هاي اندازه‌گيري انواع واکنش‌پذير اکسيژن، فلوسايتومتري می­باشد. فلوسايتومتري تکنولوژي است که به طور همزمان چندين ويژگي فيزيکي ذرات (عموما سلول­ها) را اندازه گيري و سپس آناليز مي­نمايد. خصوصيات قابل اندازه­گيري شامل اندازه نسبي ذرات، مجزا بودن يا پيچيدگي ذاتي و شدت نسبي فلورسنس آنها مي­باشد. اين ويژگي­ها با کاربرد يک سيستم نوري-الکترونيکي تعيين مي­شوند که گزارش مي­کند چگونه سلول نور ليزر را جذب و فلورسنس از خود ساطع مي­کند. يک فلوسايتومتر از سه سيستم اصلي مايع، نور و الکترونيک تشکيل شده است.
سيستم مايع، ذرات را به سمت پرتوي ليزر جهت بررسي انتقال مي­دهد.

• • سيستم نوري، حاوي ليزر­هايي براي درخشان ساختن ذرات موجود در نمونه مي­باشد و فيلترهاي نوري سيگنال­هاي نور ايجاد شده را به سمت آشکارسازهاي^[44] مناسب هدايت مي­کند.

• • سيستم الکترونيک، سيگنال­هاي نوري شناسايي شده را به سيگنال­هاي الکتروني تبديل مي­کند که توسط کامپيوتر پردازش مي­گردد.

در اين تکنيک ذرات يا سلول­هايي با اندازه 150-2/0 ميکرومتر براي آناليز مناسب مي­باشند. در صورت استفاده از بافت، سلول­هاي موجود در آن ابتدا بايد تفکيک گردند و سپس مورد بررسي قرار گيرند(Shapiro, 2005).
در اين روش از پروب‌هاي فلوئورسنت نظير 2 و 7 – دي‌کلروفلئورسين دي‌استات^[45](DCFH-DA) استفاده مي‌شود. مزيت اين روش اين است که اولا ميزان ROS داخل سلولي را در تک تک سلول‌ها مي‌سنجد، ثانيا بين سلول‌ها و جمعيت‌هاي غيرسلولي تفکيک قائل مي‌شود، همچنین قابليت اندازه‌گيري ROS را در جمعيت‌هاي زياد اسپرمي دارد. به علاوه مراحل آماده‌سازي و اندازه گيري به سرعت قابل انجام است(Lampiao et al., 2006). DCFH-DA با حل شدن در غشاء ليپيدي به داخل سلول نفوذ مي‌کند. در داخل سلول، گروه استات آن توسط آنزيم استراز^[46] جدا و به دي‌کلروفلئورسين (DCFH)، تبديل مي‌شود. DCFH قابليت خروج از سلول را ندارد و هنگاميکه توسط انواع ROS، اکسايش مي‌يابد به رنگ سبز فلوئورسنتِ DCF تبديل مي‌شود(Lampiao et al., 2006).(شکل 3- 2).

شکل (3-2): DCFH-DAو مکانيسم عمل آن (Lampiao, Strijdom, & Du Plessis, 2006)
پروب ديگري که در اين روش استفاده مي شود، دي هيدرو اتيديوم (DHE) است که توسط آنیون سوپراکسید داخل سلولي به اتيديوم برمايد تبديل مي­شود. در داخل سلول اين ترکيب به DNA متصل شده و رنگ فلورسنت قرمز را منتشر مي­نمايد. DCFH-DA و DHE به ترتيب، پروب اختصاصي جهت شناسايي H₂O₂ و O₂^-• مي­باشند( Mahfouz, R. et al., 2010).
3-6-2- سنجش ROS در بيضه بوسيله فلوسايتومتري
سلول­هاي بافت بيضه جهت سنجش ROS مورد استفاده قرار گرفتند. ميزان ROSدر اين سلول­ها پس از کشتن حيوان و تک سلولی کردن سلول­های بیضه سنجيده شد. براي سنجش ROS توسط فلوسايتومتري، از رنگ­هاي DCFH-DA و DHE استفاده شد که به ترتيب اختصاصي جهت اندازه گيري H₂O₂ و ^°¯ O₂مي­باشند. اين رنگ­ها قادر به عبور از غشاي سلول بوده و در مـواجه با ROS درون سلولي اکسيـد مي­شوند. DCFH-DA پس از اکسيد شدن با H₂O₂ به (^[47]DCF) تبديل مي­شود و DHE توسط ^°¯O₂ به^[48]HE ، يکي از مشتقات اتيديوم برومايد، اکسيد مي­شود. اکسايش اين ترکيبات توسط عوامل اکساينده و انواع واکنش­پذير اکسيژن، سبب ايجاد يک ترکيب فلورسنت در محدوده نور سبز و قرمز مي‌شود (طول موج رنگ سبز بين 500 و 530 نانومتر و رنگ قرمز بين 590 و 700 نانومتر مي­باشد). رنگ‌آميزي سلول‌ها به شرح زير انجام شد:

و الدمعُ عنوانُ الکتاب

وی از مردم دمشق می خواهد تا برای رسیدن به آرزوها انقلاب کنند:

ثوری «دمشق» فإنّما

نیل ُ الأمانی فی الطّلاب

در پایان، جوانان سوریه را خطاب قرار می دهد و آن ها را سرزنش می کند از این که سوریه که ما در شیرها بود، چرا گاهی برای گرگها شده است:

شُبّان سوریا الّذین

تناوشوا قمم السحاب

لکم العتاب و أنما

عتب الشباب علی الشباب

سوریه أمّ الضراغم

أصبحت مرعی الذّئاب.

(جواهری، ۲۰۰۴: ج۱: ۵۱)
۳ ـ ۱۶ ـ بیان مشکلات جامعه اسلام
نفوذ بیگانگان در خاورمیانه از قرن نوزدهم آغاز شد. درباره عراق باید گفت این کشور پس از جنگ جهانی اول از سه ولایت بغداد، بصره و موصل تشکیل می شد. تا سال ۱۹۱۷ بغداد و سرتاسر عراق به تصرف انگلستان در آمد (نظمی، ۱۹۵۳: ۸۹). انگلستان پس از جنگ، از یک خط مشی و سیاست معین در عراق پیروی نکرد، بلکه با ایجاد احزاب و گروه های مختلف سیاسی، اختلافات مذهبی و فشار بر روحانیان شیعه، سعی در برهم شکستن وحدت اسلامی را داشت. تا سال ۱۹۲۰ این کشور تحت حکومت نظامی بود و به عنوان موجودیت سیاسی به مفهوم کشور امروزی وجود نداشت. این هم برای طبقه عامه و هم طبقه روشنفکر اثرات نامطلوبی داشت. آن ها می دیدند که کشور سوریه به استقلال رسید. و عراق همچنان زیر سیطره بیگانگان است. بنابر این مردم و بویژه طبقه روشنفکر آرزوی استقلال ملی داشتند (المقدّسی، ۱۳۷۷: ۱۶۳). همین امر انقلابات و کودتاهایی را در سراسر کشور برانگیخت، ولی از طرف انگلستان سر کوب می شد. انگلستان برای فرونشاندن این شورش ها اداره امور عراق را به کاکس واگذار کرد و امور داخلی عراق به خود عراقی ها واگذار شد و کارهای مهم را مشاوران انگلیسی انجام می دادند. این ها با آرمان های ملی عرب تطبیق نمی کرد. آنها خواهان حکومت مستقل ملی بودند. همین نارضایتی ها سبب همبستگی مسلمانان بخصوص شیعه و سنی گردید. و از این تاریخ بود که عراق بیش از هر کشور دیگری به مسأله اتحاد عرب ها و عربیت توجه کرد و برای تحکیم مبانی عربیت در خاورمیانه شورش های زیادی به بار آورد (ماتیل، ۱۲۸۳: ۳۱۹- ۳۱۰).
دیری نپایید که در گوشه و کنار کشور قیام هایی در گرفت و کشور به حالت نا امنی درآمد. مشغول بودن دولت مردان به حل مسائل سیاسی سبب شد تا آن ها در حل معضلات اجتماعی بازبمانند. فقر و گرسنگی، بدبختی، بیدادگری و جهل، کشور را فرا گرفت. این مسأله از دید شاعران به و یژه جواهری پنهان نماند. حتی به جرأت می توان گفت جواهری نسبت به هر شاعر دیگری به بیان آرزوها ودرد های جامعۀ زمانش پرداخته است. موضوعی نیست که از دید او پنهان مانده باشد. درون مایه هایی چون عدالت، برابری زن و مرد، وضعیت کشاورزی و مشکلات کشاورزان، کارگر و تنگدستی به زیبایی در اشعار او انعکاس یافته است.
جواهری نیز همچون دیگر شاعران عراقی، زهاوی، رصافی، کاظمی و محمود الملاح در حوادث سیاسی کشورش شرکت کرد. موضوعات شعری و اغراض سیاسی این شعرا با دیگر شاعران فرق دارد (الواعظ، ۱۹۴۷: ۳۴۴). او از انقلابیان ۱۹۲۰ بر ضد اشغالگران انگلیسی بود و قصیدۀ ۸۵ بیتی «الثوره العراقیه» را سرود. از آنجایی که جواهری به اتحاد دنیای اسلام عقیده داشت در این قصیده نه تنها عراق بلکه شرق به ویژه جهان عرب را مورد توجه قرار داد و در آن عرب ها و مسلمان را به اتحاد وایستادگی در صفی یکپارچه و کنار گذاشتن اختلافات قبیله ای و نژاد ی برای مبارزه با استعمار و مقاومت در برابر دسیسه های آن فراخواند. از آن تاریخ به بعد زندگی این شاعر بزرگ بر ضد ستم و بیدادگری و برای کسب آزادی ملت عراق و امت عربی گذشت و او به دور از تکلف و تصنع ندای دفاع از وطن سر داد:

تاثیر پنهان HR با هزینه هایی که منافع یک شرکت را کاهش می دهد را محاسبه می کند.سرمایه فکری بوسیله محاسبه سهم دارایی انسانی نگه داشته شده توسط شرکت تقسیم بر هزینه های حقوق و دستمزد اندازه گیریمی شود.

DIC

Johansson
۱۹۹۶

Human Resource Costing & Accounting(HRCA)
(حسابداری و قیمت گذاری منابع انسانی)

۱۹۸۸

پیش گام بر حسابداری HR است.یک تعداد از روش ها برای محاسبه ارزش منابع انسانی می باشد.

DIC

Flamholtz
۱۹۸۵

Human Resource Costing & Accounting(HRCA)
(حسابداری و قیمت گذاری منابع انسانی)

۱۹۷۰s

“q” ارزش بازاری سهام شرکت تقسیم بر هزینه جایگزینی دارایی های آن است .تغییرات در qمقیاسی برای اندازه گیری موثر بودن یا نبودن عملکرد سرمایه فکری یک شرکت است که توسط دو اقتصادان) laureate N & Tobin J) در ۱۹۵۶ توسعه داده شده است.

MCM

Tobin J.

Tobins q

۱۹۵۰s
‍

۲-۵- نحوه محاسبه سرمایه فکری (با بهره گرفتن از مدل پالیک) و شاخصهای عملکرد مالی شرکتها
۲-۵-۱- محاسبه سرمایه فکری با بهره گرفتن از مدل پالیک
همانطور که در بخش های قبل هم ذکر شد روش های گوناگونی برای محاسبه و سنجش سرمایه فکری وجود دارد که مزایا و معایب هر یک بیان گردید. در این کار تحقیقی برای محاسبه و سنجش سرمایه فکری از مدل پالیک استفاده شده که از دلایل استفاده از این روش راحتی آن در محاسبه سرمایه فکری است که از طریق صورت های مالی و یاداشت های همراه آن جهت این کار استفاده می شود و همانطور که می دانیم صورتهای مالی آنچه را که در واقعیت وجود دارد نشان می دهد و ساخته و پرداخته ذهن و تخیل نیست و به آنچه که در شرکت وجود دارا از دیدگاه مالی (ریالی) نگاه می کند.
پالیک در سال ۱۹۹۸و۲۰۰۰ ارزش افزوده سرمایه فکری^[۱۰۰] را جهت اندازه گیری سرمایه فکری شرکت ها ارائه کرد. در روش ضریب ارزش افزوده فکری پالیک، برای بدست آوردن اطلاعات درباره ارزش کارایی ایجاد شده از دارایی های عینی و غیر عینی درون یک شرکت تهیه شده است. این مدل با توانایی شرکت نسبت به اجاد ارزش افزوده شده^[۱۰۱] شروع می شود. ارزش افزوده تفاوت بین IN,OUT است .
منظور از OUT کل درآمد حاصل از فروش تولیدات خدمات و سرویس های ارائه شده به بازار می باشد و منظوراز IN تمام هزینه هایی است که جهت تولید کالاها، خدمات و سرویس ها هزینه شده است.
باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که در این مدل (پالیک) هزینه کار (کل هزینه حقوق ، دستمزد و مزایای آن) و هزینه استهلاک، جزء هزینه های IN شامل نمی شود. حقوق و دستمزد نسبت به نقش فعالیت در فرایند ایجاد شده ارزش، عامل بالقوه ( که توسط هزینه های کار ایجاد می شود) به عنوان یک هزینه محسوب نمی شود. بدین گونه رمز اساسی در مدل پالیک رفتار کار بعنوان ارزش ایجاد شده شرکت تجاری است. این نتیجه آن است که ارزش اضافه شده توسط سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری منعکس می شود. هزینه استهلاک نیز به دلیل اینکه وجوهی از شرکت خارج نمی شود در VA جزء IN محسوب نمی شود. بنابراین VA را می توان بصورت معادله زیر نوشت:
سود عملیاتی + هزینه حقوق و دستمزد+ هزینه استهلاک = VA
در این تحقیق هزینه حقوق و دستمزد کل کارکنان EC از متن صورتهای مالی و یادداشتهای بهای تمام شده (دستمزد مستقیم و سربار تولیدی )، هزینه اداری و هزینه فروش استخراج شده است.
همچنین مجموع هزینه استهلا ک دارایی مشهود و نامشهود از جدول تطبیق جریان وجوه نقد عملیاتی استخراج شده است
الف) محاسبه کارایی سرمایه فیزیکی^[۱۰۲]
نسبت ارزش افزوده VA به سرمایه فیزیکی بکار کرفته شده را، کارایی سرمایه فیزیکی می گویند که این شاخص برای نشان دادن ارزش افزوده ایجاد شده بوسیله سرمایه فیزیکی است.
دارایی مشهود/ ارزش افزوده CEE=VA/CE=
دارایی های نامشهود= دارایی های نامشهود – کل دارایی ها= CE
CEE بیان کننده توانایی فکری شرکت ها نسبت به بکارگیری سرمایه فیزیکی جهت ایجاد ارزش افزوده است. زمانی که گروه های مختلف شرکت ها با هم مقایسه می شوند، شرکت هایی که CEE بالاتری دارند نشان می دهد که نسبت سرمایه فیزیکی شان ارزش افزودهVA بیشتری کسب کردند.
ب) محاسبه کارایی سرمایه انسانی^[۱۰۳]
کارایی سرمایه انسانی نشان می دهد که چه میزان VA در قبال هر ریال صرف شده برای هزینه حقوق و دستمزد در شرکت ایجاد شده است. نسبت VAبه HC ، توانایی HC را نسبت به ایجاد ارزش در یک شرکت بیان می کند. نامتناقض با نظریه های دیگر رهبران نویسنده سرمایه فکری (ادوینسون،۱۹۹۷)^[۱۰۴]. پالیک بیان می کند که کل هزینه های حقوق و دستمزد شاخصی از یک شرکت است. پالیک فرض می‌کند که چون بازار حقوق و دستمزد را مشخص می کند که همان نتایج عملکرد است، پس نسبت VA بهHC ، توانایی HC را برای ایجاد ارزش در شرکت بیان می کند.
(هزینه حقوق و دستمزد کل شرکت)/(ارزش افزوده) HCE=VA/HC=
کل حقوق ودستمزد پرداختی به منابع انسانیHC =
به طور مشابه وقتی که HCE در سطح یک گروه از شرکت ها مقاسه می شوند؛HCE یک شاخص از کیفیت منابع انسانی شرکت و توانای‌هایش نسبت به ایجاد VA برای هر ریال صرف شده برHC می‌باشد. و شرکت‌هایی که HCE بالاتری دارند نشان دهنده این است که به نسبت هزینه های حقوق و دستمزد ارزش افزوده بیشتری حاصل شده است. یعنی کارایی کارکنان آن شرکت بالا است.
ج) محاسه کارایی سرمایه ساختاری^[۱۰۵]
سومین ارتباط “کارایی سرمایه ساختاری” است که سهم سرمایه ساختاری را در ایجاد ارزش نشان می‌دهد. در مدل پارلیک SC‌ برابر است با VA منهای HU. در اندازه گیری SCE مقداری ازSC مورد نیاز نسبت به تولید یک دلار از VA است و آن شاخصی از چگونگی موفقیت SC در خلق ارزش است. بر خلاف VA, CEE, HCE مقسوم علیه برای SCE است. بدین گونه سومین ارتباط بین SC, VA بصورت زیر محاسبه می شود: